مقدمه
امروزه با توسعه صنایع کوچک و بزرگ در کشور، فرصت های شغلی زیادی برای مهندسین برق فراهم شده است و اگر می بینیم که با این وجود بعضی از فارغ التحصیلان این رشته بیکار هستند، به دلیل این است که این افراد یا فقط در تهران دنبال کار می گردند و یا در دوران تحصیل به جای یادگیری عمیق دروس و در نتیجه کسب توانایی های لازم، تنها واحدهای درسی خود را گذرانده اند.
همچنین یک مهندس خوب باید، کارآفرین باشد یعنی به دنبال استخدام در موسسه یا وزارتخانه ای نباشد بلکه به یاری آگاهی های خود، نیازهای فنی و صنعتی کشور را یافته و با طراحی سیستم ها و مدارهای خاصی این نیازها را برطرف سازد. کاری که بعضی از فارغ التحصیلان ما انجام داده و خوشبختانه موفق نیز بوده اند.”
دکتر کمره ای نیز در این زمینه می گوید:
“اگر یک فارغ التحصیل برق دارای توانایی های لازم باشد، با مشکل بیکاری روبرو نخواهد شد. در حقیقت امروزه مشکل اصلی این است که بیشتر فارغ التحصیلان توانمند و با استعداد این رشته به خارج از کشور مهاجرت می کنند و ما اکنون با کمبود نیروهای کارآمد در این رشته روبرو هستیم.”
یکی از اساتید مهندسی برق دانشگاه علم و صنعت ایران نیز در مورد فرصت های شغلی فارغ التحصیلان این رشته می گوید:
“طبق نظر کارشناسان و متخصصان انرژی در کشور، با توجه به نیاز فزاینده به انرژی در جهان کنونی و همچنین نرخ رشد انرژی الکتریکی در کشور، سالانه باید حدود 1500 مگاوات به ظرفیت تولید کشور افزوده شود که این نیاز به احداث نیروگاه های جدید و همچنین فارغ التحصیلان متخصص برق و قدرت دارد.
صفحه یک
آشنایی با محل کار آموزی :
کارگاه (الکتریکی جواد) واقع در ابهر خیابان ولیعصر کوچه یخچال ، که این کارگاه در زمینه تعمیر دستگاههای صوتی و تصویری از قبیل تلویزیون ، رادیو و ضبط و غیره فعالیت دارد.
بررسی شانسی منبع تغذیه
شکل(1) زیر قطعات منبع تغذیه را روی شاسی تلویزیون نشان می دهد. طرح مدار چاپی منبع تغذیه مطابق شکل (2) است.
شکل (1) : قطعات منبع تغذیه
شکل (2) : طرح مدار چاپی منبع تغذیه
در شکل (3) نیز مدار کامل منبع تغذیه رسم شده است. برای بررسی، مدار منبع تغذیه را به دو بخش کلی به شرح زیر تقسیم بندی می کنیم.
الف- بخش شاسی غیر ایزوله که قبل از ترانسفورماتور را تشکیل می دهد.
ب- بخش شاسی ایزوله که از ثانویه ترانسفورماتور به بعد را تشکیل می دهد.
شکل (3) بخش شاسی غیر ایزوله که قبل از ترانسفورماتور را تشکیل می دهد.
شکل 4: بخش شاسی ایزوله که از ثانویه ترانسفورماتور به بعد را تشکیل می دهد.
شکل 5: قطعات مشکوک در صورت بروز عیب در شاسی
شکل 6: قطعات مشکوک به عیب ناشی از نویز
شاسی ایزوله بخشی از برد مدار چاپی است که بعد از ثانویه ترانسفورماتور تغذیه قرار دارد.
شاسی غیر ایزوله بخشی از شاسی است که برق 220 ولت به آن اتصال دارد. این بخش قبل از ترانسفورماتور تغذیه قرار دارد.
معایب مربوط به شاسی غیر ایروزله
* عدم وجود ولتاژ در خروجی منبع تغذیه
- سوختن فیوز SI601 : در صورتی که خروجی منبع تغذیه ، ولتاژ نداشته باشد ، ابتدا از وجود برق در پریز و سالم بودن سیم رابط اطمینان حاصل کنید . سپس فیوز SI601 را کنترل کنید . شکل 7 فیوز SI601 را در نقشه ی مدار منبع تغذیه نشان می دهد .
در صورت سوختن فیوز SI601 ممکن است پل دیود D621 یا خازن C601 یا خازن صافی C626 معیوب و اتصال کوتاه شده باشد.
شکل 8 محل دیود D621 و خازن های C601 و C626 را در نقشه مدار نشان می دهد.
اتصال کوتاه شدن این قطعات باعث عبور جریان زیاد از مدار می شود و فیوز را می سوزاند.
- سوختن فیوز SI624 : اگر این فیوز سوخته باشد ممکن است یکی از المان های موجود در مدار بعد از فیوز معیوب اتصال کوتاه شده باشد. این عیب سبب عبور جریان زیاد از فیوز می شود و آن را می سوزاند.
(نمودار و تصاویر در فایل اصلی موجود است)
قطعات معیوب احتمالی در این حالت عبارتند از:
- سوختن ترانزیستور سوئیچ : اگر این ترانزیستور بسوزد معمولاً درین – سورس آن اتصال کوتاه می شود . در این حالت ممکن است خازن C646 اتصال کوتاه شده باشد . همچنین امکان دارد یکی از قطعات D647 و C648 , C647 , R646 که در هنگام قطع ترانزیستور T644 عمل می کنند معیوب شده باشد . شکل 10 جای این قطعات را در نقشه مدار منبع تغذیه نشان می دهد .
اتصال کوتاه شدن دیود D682 در بخش ثانویه ترانسفورماتور نیز می تواند سبب جریان کشیدن و سوختن ترانزیستور T644 شود . شکل 11 دیود D682 را در نقشه نشان می دهد .
فیوزها سالم هستند و ولتاژ تغذیه وجود ندارد
- اگر فیوز ها سالم باشند باید به بررسی ولتاژ راه انداز تراشه 631 یا ولتاژ پایه 6 تراشه بپردازید.
شکل 12 مسیر تهیه ولتاژ راه انداز را نشان می دهد.
ممکن است ولتاژ راه انداز کمتر از 9 ولتا باشد ، در این صورت مدار منبع تغذیه راه اندازی نمی شود . علت کم بودن ولتاژ راه انداز تغذیه ، معیوب بودن مقاومت R633 یا خازن C633 است . شکل 13 محل مقاومت R633 و خازن C633 را نشان می دهد . افزایش مقاومت R633 سبب افزایش افت ولتاژ در دو سر آن می شود و ولتاژ راه انداز را کاهش می دهد .
- اگر ولتاژ راه انداز روی پایه 6 تراشه 631 تقریباً برابر 9 ولت باشد ، باید مسیر تهیه ولتاژ تغذیه دائم تراشه بررسی شود . در این حالت لازم است دیود D653 ، سیم پیچ L653 یا ترانزیستور سویئچ T644 مورد آزمایش قرار گیرد.زیرا اگر ترانزیستور T644 یا دیود D653 قطع باشد ، تغذیه دائم تراشه برقرا نمی شود و مدار منبع تغذیه کار نمی کند. شکل 14 مسیر تهیه ولتاژ تغذیه دائم تراشه را نشان می دهد .
- اگر ولتاژ راه انداز روی پایه 6 تراشه از 12+ ولت بیشتر باشد و در محدوده بالای 12 ولت تغییر کند ، لازم است دیود D661 و مقاومت R652 , 664 و پتانسیومتر R654 و مقاومت R651 و خازن های C652, C661 , C664 آزمایش شوند . شکل 15 قطعاتی را که باید مورد آزمایش قرار گیرند نشان می دهد.
- اگر ولتاژ راه انداز روی پایه 6 تراشه بین 5 تا 10 ولت تغییر کند باید قطعاتی که در مسیر تغذیه پایه های 7 و 11 ترانسفورماتور قرار دارند بررسی شوند. در این حالت لازم است صحت کار دیودهای D691 , D671 , D682 و خازن C632 و مقاومت های R632 , R634 آزمایش شوند . شکل 16 این قطعات را در نقشه مدار تلوزیون نشان می دهد.
معیوب بودن تراشه 631:
اگر تراشه 631 معیوب باشد در پایه شماره 5 پالسی وجود ندارد . برای اطمینان از سالم یا معیوب بودن تراشه پس از اطمینان از سالم بودن ترانزیستور T644 و سایر قطعات در مسیر تغذیه تراشه ، یا اتصال اسیلوسکوپ به پایه شماره 5 تراشه موج پایه ی 5 را بررسی می کنیم. در صورت موجود بودن پالس ، تراشه 631 سالم است . نبود پالس دلیل بر معیوب بودن تراشه است. شکل 17 اتصال اسکوپ به پایه 5 تراشه را نشان می دهد .
مراحل عیب یابی
اکنون می توانیم با استفاده از مطالب بیان شده در ارتباط با عیب یابی منبع تغذیه مراحل عیب یابی را بیان کنیم . در شکل 18 فلوچارت مورد نظر آمده است.
معیوب بودن قطعات در بخش ثانویه ترانسفورماتور تغذیه
ولتاژهای دریافتی از ثانویه ی ترانسفورماتور شامل ولتاژهای +H=5v , +E=8.5v , B',B''=12v , +M=16.5v , +A=124v است شکل 19 ثانویه ترانسفورماتور و ولتاژ های دریافت شده از آن را نشان می دهد.