چکیده
با توجه به اینکه بحث پرخاشگری ورزشکاران، از موضوعات مهم در حوزه روانشناسی ورزش محسوب می شود و اثرات احتمالی ورزش بر پرخاشگری از دیرباز مورد توجه محققان بوده است. لذا محقق در این تحقیق قصد دارد میزان پرخاشگری را در بین دانش آموزان ورزشکار رشته های منتخب مورد بررسی و مقایسه قرار دهد.
جامعه آماری در این تحقیق شامل کلیه دانش آموزان ورزشکار شهر ایذه می باشند که تعداد آنها 300 نفر و محدوده سنی آنها 15-12 سال است. از بین دانش آموزان ورزشکار هر یک از رشته های ورزشی مذکور تعداد 50 نفر بصورت تصادفی ساده بعنوان حجم نمونه انتخاب شدند. روش تحقیق از نوع توصیفی- مقایسه ای است که بصورت میدانی انجام شده است و جهت اندازه گیری میزان پرخاشگری آزمودنیها، از آزمون پرخاشگری آیزنک استفاده گردید و در مرحله تجزیه و تحلیل یافته ها، برای مقایسه پرخاشگری گروههای تحت بررسی از آزمون تحلیل واریانس استفاده شد. نتیجه تحقیق نشان می دهد بین میزان پرخاشگری دانش آموزان ورزشکار رشته های کشتی، تکواندو، فوتبال و بسکتبال تفاوت معنی داری وجود ندارد. %5p.
مقدمه
در عصر حاضر همزمان با پیشرفت تکنولوژی و صنعتی شدن جوامع، حوادث و خطرات ناشی از آن زندگی انسان ها را بیشتر از گذشته مورد تهدید قرار می دهد و باعث می شود که فشارهای روانی که از مخرب ترین نیروهای موثر برانسان و جوامع بشمار می رود به شکل چشمگیری افزایش و زندگی انسان را دچار اشکال و نابود می سازند.
نوجوانان پرخاشگر معمولا قدرت کنترل رفتار خود را نداشته و رسوم و اخلافیات جامعه ای را که در آن زندگی می کنند را زیرپا می گذارند، احساس مسئولیت جمعی ندارند و بیشتر از آنکه به فکر دیگران باشند منافع خود را مدنظر دارند. این گروه از دانش آموزان بیش از بقیه گروه ها در مدرسه ایجاد اشکال نموده و می توان گفت هرگاه از نوجوانان مشکل دار در مدرسه سوال مطرح شود آنها را در ردیف اول معرفی می گردند.(فرقانی،1372).
پرخاشگری دوره نوجوانی نه تنها منجر به پرخاشگری در بزرگسالی می شود، بلکه پیامدهای منفی دیگری نیز به دنبال دارد. بطوری که نوجوانانی که پرخاشگری زیادی دارند، زمینه ابتلاع به بزهکاری، اختلال سلوک، ناسازگاری در مدرسه و اعتیاد دارند.(لوچمن و دان، 1993).
بیان مسئله
با توجه به اینکه پرخاشگری در صحنه مسابقات بین المللی بارها موجب عدم استفاده مطلوب از انرژی روانی ، مانع رسیدن به پیروزی و تجربه نشاط از ورزش گردیده و همچنین موجب می گردد که ورزشکاران ماهر و مسلط به انجام مهارتها در رشته های مختلف ورزش از نمایش و بروز توانایی خود احساس خرسندی و نشاط ننمایند. برهمین اساس محقق قصد دارد این موضوع را بررسی کنند که آیا تفاوتی در میزان پرخاشگری دانش آموزان ورزشکار رشته های منتخب وجود دارد.
البته انگیزه انتخاب رشته های کشتی، تکواندو، فوتبال و بسکتبال به سبب انفرادی و تیمی و سطوح متفاوتی از برخوردهای بدنی موجود در این رشته ها می باشد و دلیل دیگر می تواند از این موضوع نشات گرفته باشد که تمایل و کشش دانش آموزان به رشته های فوق در کانون ورزشی آموزش و پرورش استان مازندران بیشتر است.
اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به اینکه پرخاشگری و رفتار منفی گرایانه موجب می شود که نوجوانان دائما در حالت تدافعی قرار گیرند که این امر به نوبه خود مانع رشد و شکوفایی ظرفیتها، توانائیها و همچنین حسن تفاهم اجتماعی شده و مانع جریان اجتماعی شدن نوجوانان می گردد و به تعبیری می توان گفت که سعادت فردی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد. لذا، اصلاح این رفتار می تواند در افزایش اعتماد به نفس، شایستگی اجتماعی، عملکرد تحصیلی، کارائی اجتماعی و پذیرش آنان در میان همسالان شود از اینرو ورزش مقوله ای است که از بدوخلقت بشری همراه انسان بوده و فعالیت منظم جسمانی باعث تعدیل خصوصیات جسمانی و روانی افراد می شود. ورزش کردن باعث تخلیه هیجانات و نشاط و شادابی خاص می گردد و می تواند بعنوان عامل در جهت کاهش اختلالات رفتار مورد استفاده واقع شود.
ادبیات و پیشینه تحقیق
ترنر وکیلیان [1] (1970) تاثیر تماشای مسابقات ورزشی بر روی سطح پرخاشگری تماشاگران را بررسی نمودند. در این تحقیق، محقیقین نشان دادند که بعد از تماشای مسابقات ورزشی بسکتبال و فوتبال آمریکایی میزان پرخاشگری تماشاگران افزایش یافته و با تماشای مسابقات کشتی میزان پرخاشگری کاهش یافته است.
در پژوهشی که کالن و کالن [2] (1975) بر روی وضعیت پرخاشگری تیم های ضعیف و قوی انجام دادند مشخص شد که تیم های ضعیف در ابتدا و انتهای بازی تمایل بیشتری به پرخاشگری دارند در حالی که تیم های قوی در جریان بازی تمایل به پرخاشگری نشان دادند. ( به نقل از لونز و ناشن، 1966).
اسچویز و وبر [3] (1979) در رابطه با پرخاشگری از طرفداران تیم فوتبال اشتوتکارت در حین مسابقه و بعد از مسابقه تست به عمل آورند. و نتیجه تحقیق خود را اینگونه اعلام نمودند که پرخاشگری در حین و بعد از مسابقه افزایش داشته است.
دانیلزو تورن تورن [4] طی تحقیق درسال (1990) پرخاشگری کاراته کاران را با استفاده از آزمونی به نام پرسشنامه خصومت باس- دورکی [5] مورد سنجش قرار دادند. آنها دریافتند که میان پرخاشگری و طول آموزش رابطه منفی وجود دارد(به نقل از کریمی، 1381).
اسلکتون و همکاران [6] (1991) طی تحقیق نقش درجات کمربند تکواندو را برسطح پرخاشگری کودکان 11-9 ساله بررسی کردند. نتایج این تحقیق آشکار نمود که همراه با رشد و بالای رفتن سطوح رزمی، میزان سطح پرخاشگری کاهش پیدا می کند دلیل این امر در طول مدت تمرینات رزمی (تکواندو) می توان یافت.
تحقیقی توسط دیانی (1373) در رابطه با میزان پراکندگی انواع خشونت ها در مسابقه های سراسری فوتبال جام آزادگان انجام گرفت به این نتیجه رسید که در مسابقات فوتبال دسته اول جام آزادگان تیم های مهمان نسبت به تیم های میزبان خشونت و پرخاشگری بیشتری نشان دادند.
میرنصوری (1373) صفات شخصیتی ورزشکاران مرد رشته های انفرادی و گروهی را بررسی کرد و نتیجه تحقیق خود را در مورد پرخاشگری این گونه اعلام نمود که بین صفت شخصیتی پرخاشگری ورزشکاران مرد رشته های انفرادی و گروهی تفاوت معنی دار وجود ندارد.
باقرزاده در (1374) در پژوهشی تحت عنوان بررسی و مقایسه رفتار پرخاشگرانه بین ورزشکاران رشته های رزمی و غیر رزمی انجام داد و به این نتیجه رسید که تفاوت معنی داری بین پرخاشگری ورزشکاران رشته های رزمی و غیررزمی وجود ندارد.
صاحب الزمانی در سال (1374) تاثیر یک برنامه سه ماهه کاراته بر روی میزان پرخاشگری نوجوان دانش آموز را مورد مطالعه و بررسی قرار داد نتیجه گرفت فعالیت کاراته باعث کاهش پرخاشگری می شود.
الله قلی پور (1377) در پژوهشی باعنوان مقایسه پرخاشگری بین جوانان ورزشکار رشته های کاراته، بوکس، بسکتبال و غیر ورزشکار به این نتیجه رسید.
1- بین پرخاشگری ورزشکاران رشته های کاراته، بوکس، بسکتبال تفاوت معنی داری وجود ندارد.
2- بین پرخاشگری ورزشکاران و غیر ورزشکاران تفاوت معنی داری وجود دارد.
عدل ضرابی در طی تحقیقی (1379) میزان پرخاشگری در بانوان ورزشکار رشته های رزمی و غیر رزمی 18 سال به بالا را بررسی نمود و به این نتیجه رسید که بین میزان پرخاشگری در بانوان ورزشکار رشته های رزمی و غیر رزمی تفاوت معنی داری وجود ندارد.
اهداف پژوهش
هدف کلی از این تحقیق بررسی و مقایسه میزان پرخاشگری بین دانش آموزان ورزشکار و غیر ورزشکار می باشد.
فرضیه تحقیق
بین میزان پرخاشگری دانش آموزان ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معنی داری وجود دارد.
نوع و روش تحقیق
با توجه به ماهیت موضوع و هدف تحقیق که بررسی و مقایسه میزان پرخاشگری بین دانش آموزان ورزشکار و غیر ورزشکار است تحقیقی از نوع توصیفی – مقایسه ای است که به صورت میدانی انجام می شود.
جامعه آماری و شیوه نمونه گیری
جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان ورزشکار و غیر ورزشکار که در رشته های منتخب در سال تحصیلی 90-89در شهر ایذه مشغول به فعالیت در کانون های ورزشی آموزش و پرورش می باشند که تعداد آنها 300 نفر و محدوده سنی آنها بین 15-12 سال است. آزمودنی های این تحقیق از بین دانش آموزان ورزشکار رشته های منتخب بودند. در این پژوهش چهار گروه از ورزشکاران رشته های کشتی، تکواندو، فوتبال و بسکتبال شرکت داشتند و از بین ورزشکاران هر یک از رشته های ورزشی مذکور تعداد 50 نفر به صورت تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب و تحت بررسی قرار گرفتند.
ابزار پژوهش
در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات از 2 پرسشنامه استفاده شد.
1- پرسشنامه خصوصیات دموگرافیک
این پرسشنامه به بررسی خصوصیات فردی آزمودنی ها می پردازد. سوالات این پرسشنامه مشتمل بر موارد زیر است:
1- سن
2- رشته ورزشی
3- مدتی که بطور مستمر این ورزش توسط فرد انجام می شود.
2- پرسشنامه پرخاشگری آیزنک
این پرسشنامه توسط آیزنک در سال 1963 تهیه شده که مشتمل بر 30 سوال که 20 سوال آن پاسخ مثبت و 10 سوال آن پاسخ منفی دارد. در مقابل هر سوال سه گزینه وجود دارد. در صورتی که مورد سوال مطابق با روحیات آزمودنی باشد می تواند علامت (بلی) را مشخص کند و در صورت مطابقت نمودن مورد سوال با روحیات آزمودنی علامت (خیر) را مشخص کند و نهایتا در صورت ممتنع به سوال دارد، می تواند علامت (؟) را مشخص کند.
دامنه نمرات بین صفر و 30 است، حداکثر نمره 30 و حداقل 12 می باشد. که اخذ نمره 12 یا بالاتر ملاک پرخاشگری در این نوع تحقیق محسوب می شود، البته فردی با نمرات پایین در این معیار آرام و خوش اخلاق است و به ازای هرسوال مثبتی که جواب «بلی» داشته باشد، یک نمره و با ازای هرسوال منفی که جواب «خیر» داشته باشد، یک نمره و اگر عکس دو مورد بالا باشد، صفر تعلق می گیرد و به ازای هر سوالی که ممتنع جواب داد باشد «؟» نمره نمره تعلق می گیرد. از نظر میزان اعتبار پرسشنامه بر روی 100 دانش آموز دوره راهنمایی در مدارس مختلف اجرا شده و از طریق روش- کودر ریچادر سون – در گروه آزمایش 81% و در گروه کنترل 91% بدست آمد (آیزنگ و ویلسون، ترجمه قهرمان، 1369).