پایان نامه برای دریافت مدرک کارشناسی روانشناسی عمومی
موضوع :
فناوری اطلاعات در برنامه های آموزشی و بررسی روش های مؤثر کاربرد رایانه در
ایجاد و رشد خلاقیت .
سؤال تحقیق :
مهمترین علت عدم استفاده از رایانه و اینترنت در نظام آموزشی چیست ؟
فرضیه های تحقیق :
١. عدم آگاهی معلمین و دانش آموزان از کارآیی آموزشی رایانه و نحوه استفاده از آن
٢. عدم توجه کافی نظام آموزش و پرورش به این امر
٣. ترس از جایگزینی رایانه به جای معلمین و کمرنگ شدن نقش آنها
٤. عدم توانایی پرداخت هزینه های مربوط به آن
روش تحقیق :
بخشی از تحقیق به روش کتابخانه ای و بخش دیگر آن به روش پیمایشی
انجام شده است .
هدف تحقیق :
بررسی محدودیت های کاربرد صحیح رایانه و ارائه راهکارهای مناسب
ضرورت و اهمیت تحقیق :
ضرورت توسعه فن آوری اطلاعات و استفاده از اینترنت در آموزش و پرورش
رایانه ماشینی است که سرآمد فناوری عصر حاضر به شمار می آید . با توجه به پیچیدگی جهان امروز لازم است ما نیز فناوری خود را با پیشرفت های موجود هماهنگ کرده و آن را با نیازهای جامعه متناسب سازیم .
نوکردن نخست باید از جایی آغاز شود که به آموزش دانش ها و مهارت ها ی جدید و یادگیری عمیق تر و سریعتر می انجامد . پیشرفت سریع دانش بشری در قرن حاضر ، متنوع شدن نیازها ، تحولات سریع فن آوری به ویژه در زمینه ارتباطات ، تغییرات عمده ای را بر جهان گذاشته و خواهد گذاشت .
استفاده از رایانه در انجام امور مختلف یک سازمان ، ایجاد دولت الکترونیکی ، تجارت الکترونیکی ، ایجاد دانشگاه ها و مدارس مجازی همگی محصول گسترش اینترنت و به طورکلی فناوری اطلاعات [1] است. امروزه اصطلاح فناوری اطلاعات به طور وسیعی در سطح جهان منتشر شده است که آن را علم و مهارت درباره همه جنبه های به کارگیری رایانه ، ذخیره سازی داده ها و ارتباطات تعریف کرده اند . فناوری اطلاعات را می توان بخش فنی نظام اطلاعاتی دانست که شامل سخت افزار ، نرم افزار ، پایگاه های اطلاعاتی و شبکه های ارتباطی است .
شاید اینترنت بزرگترین عامل تغییر فناوری ، تغییر شکل بازرگانی ، رسانه ها ، سرگرمی ها و جامعه از راه های حیرت انگیز در طول تاریخ باشد اما تمامی این قدرت در حال حاضر بستگی به دگرگونی درآموزش و پرورش دارد . اینترنت امکان تحقق این هدف را که بتوانیم شرایط مناسب یادگیری را برای همه افراد کشور اعم از کودک ، نوجوان و بزرگسال ، زن و مرد فراهم سازیم به ما می دهد .
واقعیت این است که میلیون ها نفر در جهان هنوز نمی توانند به اینترنت دسترسی داشته باشند و نمی دانند که چگونه شبکه جهانی دانش را در اختیار گیرند . آنان نمی دانند که چگونه اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورند ، چگونه از آن استفاده کنند ، چگونه آن را مبادله کنند و چگونه این اطلاعات را برای خود محفوظ نگهدارند . این افراد هم اکنون هم در معرض خطر هستند و برای رفع این مشکل آموزشی باید تدابیری اتخاذ شده و اقدام هایی انجام شود .
به کارگیری فناوری اطلاعات و اینترنت و استفاده از امکانات رسانه های صوتی ، تصویری و گرافیکی آن شرایط مناسبی را برای یادگیری و درک و فهم بیشتر تدریس معلمان فراهم می سازد . در واقع اینترنت راه های متنوعی را پیش روی فراگیران و معلمان می گذارد تا با تنوع بیشتری یاد گیرند و یاد دهند . استفاده از اینترنت باعث مشارکت و فعالیت افراد می شود نه انفعال آنها و امکان تعامل و ارتباط فراگیران را میسر می سازد .
ارتقاء کیفیت آموزش از طریق شبکه و اینترنت یکی از انتظاراتی است که از فناوری اطلاعات می رود . یک سؤال مهم این است که آیا یادگیری از طریق رایانه و اینترنت به اندازه سایر شیوه های یادگیری اثر بخش است ؟
نتایج تحقیقات اخیر در مورد اثر بخشی یادگیری از راه دور حاکی از آن است که این شیوه می تواند در یادگیری اثربخش باشد به شرط این که بر کیفیت آن نظارت شود .
یکی دیگر از کارکردهای اینترنت شناخت فرهنگ ملل ، شناخت تفاوت ها و تشابهات فرهنگی و دلایل این تفاوت ها و تشابهات است .
افزایش انگیزه یادگیرندگان ، فعال کردن یادگیرندگان از طریق درگیر کردن آنها با محتوای برنامه درسی و نیز کاهش هزینه های آموزشی در درازمدت از دیگر اثرات استفاده از فناوری اطلاعات در نظام آموزشی است .
برای در اختیار گذاردن اطلاعات مورد نیاز آحاد مردم لازم است شرایط زیر در نظر گرفته شود :
دستیابی آزادانه شهروندان به اطلاعات عمومی
ثبت و نگهداری دائمی اطلاعات عمومی
امنیت کشور و شهروندان
بدیهی است گسترش دستیابی همگان به اطلاعات و نیز فناوری اطلاعات مستلزم وجود قوانین شفاف دراین زمینه است . به این منظور دولت می تواند لایحه ای تنظیم کرده و به مجلس تقدیم کند که شامل بندهای زیر باشد :
تصریح اینکه برخورداری از فناوری اطلاعات و دسترسی آزادانه به اطلاعات حق همه افراد کشور صرفنظر از جنس ، سن ، مذهب و . . . است .
امکان دسترسی بی قید و شرط به اطلاعات و نیز فناوری اطلاعات برای همگان
اولویت دادن به وزراتخانه های آموزش و پرورش و علوم تحقیقات و فناوری در دستیابی هرچه سریع تر و ارزان تر به فناوری اطلاعات .[2]
مفاهیم کلی :
قاب : [3] در زبان آموزش برنامه ای به هر یک از مراحل یا گام ها قاب گویند .
هدف هر قاب این است که به یادگیرنده فرصت دهد تا در شرایطی که یادگیری
و یادداری را آسان می سازد پاسخی بدهد که تقریبی از هدف نهایی به حساب
می آید .[4]
برنامه آموزشی : وقتی مجموعه مطالبی به گونه ای آرایش می یابد که به سادگی قابل
فراگیری باشد ، برنامه آموزشی نامیده می شود .[5]
IT : [6] فناوری اطلاعات ، علم و مهارت درباره همه جنبه های به کارگیری رایانه ،
ذخیره سازی داده ها و ارتباطات .
ICT :[7] فناوری اطلاعات و ارتباطات که باعث ایجاد شبکه عظیم با مقیاس جهانی اینترنت
شده است . بنابراین علاوه بر افزایش و ارزش ویژگی های مورد نظر شبکه های
اجتماعی ، قابلیت های ارتباطی جدیدی مانند کنفرانس از راه دور یا فعالیتهای
توزیع شده را به وجود آورده و دسترسی آسان تر و وسیع تر به اطلاعات را
امکان پذیر ساخته است .[8]
خلاقیت : [9] توانایی آفرینش چیزی بدیع و تازه
اینترنت : یکی از بزرگترین و وسیع ترین وسایل ارتباطی و رسانه ای در جهان است که با
آن می توان به تمام اطلاعات در نقاط مختلف دست یافت .
نتایج پژوهش های مربوط به روش آموزش به کمک رایانه
پژوهش های انجام شده درباره اثر بخشی روش آموزش به کمک رایانه نشان داده اند که اگر برنامه های کامپیوتری درست تهیه گردند و بر اصول روانشناسی یادگیری استوار باشند به پیشرفت دانش آموزان کمک زیادی می کنند . دمبو (۱٩٩٤) در بررسی پژوهش های انجام شده درباره اثر بخشی این روش آموزشی ، این گونه نتیجه گیری کرده است که آموزش به کمک رایانه وقتیکه به صورت مکمل آموزش کلاسی به کار می رود بیشتر اثر بخش است تا زمانیکه به جای آموزش کلاسی مورد استفاده قرار می گیرد . در ضمن استفاده از این روش آموزشی با دانش آموزان در سطح پیش از دانشگاه ( به ویژه در دبستان ) مؤثرتر از کاربرد آن با دانشجویان دانشگاه است .
ارمرود (۱٩٩٥) نیز با اشاره به یافته های پژوهشی مربوط به روش آموزش به کمک رایانه گفته است این روش هم پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان را افزایش می دهد و هم در آنان نگرش مثبت تری نسبت به فعالیت های آموزشگاهی ایجاد می کند .
باید توجه داشت که رسانه های آموزشی به خودی خود در افزایش یادگیری دانش آموزان و دانشجویان تأثیری ندارند و اگر پژوهش ها نشان می دهند که آموزش به کمک رایانه یا سایر رسانه های آموزشی از آموزش با روش های سنتی اثر بخش تر بوده ، دلیلش آن است که روش ها و اصول به کار رفته درآموزش به کمک رسانه ها ، روش ها و اصول بهتری بوده اند . در واقع استفاده از رسانه های آموزشی به قول گلیزر و کولی (۱٩٧٣) باید به صورتی انجام گیرد که آنچه را روانشناسان درباره یادگیری آموخته اند ، در اختیار مدارس قرار دهد .[10]
بایلر و اسنومن (۱٩٩٣) در رابطه با استفاده از رایانه در آموزش هشدار داده و گفته اند : آموزش موفقیت آمیز به توانایی یک معلم زنده در ایجاد یک فضای احساسی وابسته است ، یعنی معلمی که ایجاد علاقه کند ، انتظار بیافریند هیجان برانگیزد ، کنش و واکنش های دانش آموزان را هدایت نماید و ارتباط های کلامی و غیرکلامی آنان را درک کند . بنابراین به همان میزانی که دانش آموزان وقت آموزشگاهی خود را در مقابل صفحات رایانه که از عهده چنین کارهایی برنمی آید صرف می کنند ، به همان نسبت یادگیری کمتر لذت بخش می شود و معلمان کار آموزشی خود را کمتر ارضاء کننده می یابند .
برنامه های آموزشی رایانه که برای آموزش خواندن در سال های اول ابتدایی طرح ریزی شده ، موفقیت چشمگیری داشته اند . کودکانی که آموزش رایانه ای دریافت کرده اند نسبت به گروه مشابهی که با روش های سنتی آموزش دیده اند ، در سطح معناداری بیشتر پیشرفت کرده اند .[11]