پایان نامه بررسی تفاوت سبک اسنادی کودک عادی و کودک عقب مانده ذهنی

پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی

در رشته روان شناسی عمومی

مقدمه:        

     هر ساله میزان قابل توجهی ازمنابع انسانی واقتصادی جامعه به علت عقب ماندگی ذهنی دانش آموزان در سنین مختلف به هدر می رود. هرچند تلاش های از قبیل توجه به مسائل بهداشتی وتغذیه نوزادان وجلوگیری از حامله شدن مادران در سنین بالا ، ناسازگاریهای خونی ، اختلافات هورمونی ... انجام می شودولیکن این مسئله همچنان یکی از مشکلات اساسی هرجامعه ای می باشد .                                                        

      یکی از مسائلی که درزندگی کودکان عقب مانده ذهنی ممکن است زیاد باشد مسئله شکست بیشتر درزندگی آنها باشد . درواقع شکست یک پیامد منفی است که اگر بطور مکرر رخ بدهد منجر به کاهش انگیزه در افراد شود بخصوص اگر این فرد عقب مانده ذهنی باشد که باعث ارزشیابی نادرست آنها از خود ونادیده گرفتن تواناییهاودر نتیجه احساس ضعف وناتوانی در آنها میگردد.                           

     عوامل زیادی در موفقیت وشکست دانش آموزان دخالت دارند وطبق تحقیقات                    انجام شده یکی از این عوامل نحوه اسناد دادن آنها می باشد بدین معنی که اسناد  نامطلوب منجر به کاهش انگیزش در آنها می شود. تئوری اسناد از تئوریهای شناختی انگیزش است که هدف آن بررسی شیوهایی است که افراد ،رویدادها وحوادث راتعیین کرده وبه دنبال روابط روابط علت     ومعلولی بین آنها هستند. (هاروی ، ویری 1984)                                                                                                                                                                                                                                                

  بیان مسئله:                                                                         

ما چگونه رفتارهاو انگیزه های دیگرانرا درک وتغییر می کنیم؟                                         

چگونه باور ونگرشهای افرادشکل می گیرد؟                                                                 

وچرا مردم این گونه رفتار می کنند؟                                                                      

      برای جواب دادن به این سوال ماباید از فرایند اسناد استفاده می کنیم وباید رفتار افرادرابه آمیزه ای ازعلتها اسناد دهیم .  بدون شک در زندگی خود با افرادی مواجه شده ایم که همواره گناه شکست خود را گردن دیگران یا عوامل مختلف بیرونی می اندازند  و به جای اینکه آن شکست راحاصل اعمال خود بدانند   یا خود را مسئول آن شکست بدانند تلاش می کنند تا توجیه قابل قبولی برای شکست خود فراهم کرده وبدین وسیله از ایجاد تصویر منفی از خود در ذهن دیگران اجتناب ورزند. نظریه های اسنادی برمبنای   چنین تنبیهایی بنا شده اند.                     

    حال سوالی که مطرح می شوداین است که آیا اسناد دادن در مورد همه کودکان نیز صدق  می کند واینکه کودک عقب مانده ذهنی از آن چگونه استفاده می کند. به طور کلی در این تحقیق بدنبال این مسئله هستیم که آیا با افزایش سن نوع اسناددادن کودکان عادی وعقب مانده ذهنی باهم تفاوت داردودیگر اینکه آیانوع اسناد دادن دختران وپسران با یکدیگر تفاوت دارد واگر دارد بیشتر از سبک رویدادهای منفی یا مثبت استفاده  می نمایند از اینرو بر آن شدیم که بر روی سبکهای اسنادی در کودکان عقب مانده ذهنی واینکه مشکلات وشکستها وموفقیتهای خود را                   چگونه وبه چه عواملی نسبت می دهند بررسی نمایم . امیدوارم این تحقیق مقدمه ای کوچک برای توجه بیشتر به این کودکان که در جامعه مانند آنها کم نیز نمی باشند، باشد.                        یکی دیگر از اهداف این پژوهش بررسی اولیه این مساله است که در سلامت وبهداشت روان آنها تاثیر بسزایی دارد این نکته مهم دیگر آنکه استفاده به موقع از سبک اسنادی می تواند سبب کاهش اضطراب وفشارروانی افراد به خصوص در این گروه از کودکان می گردد.  

  دیگر عامل مشکلاتی که این کودکان برای خانواده های خودبوجود می آورند ، نوع نگرشی که خانواده آنها نسبت به آنان دارند. اینکه آنان نیز مانند دیگر افراد جامعه شکست خود را به عوامل بیرونی وناپایدار واختصاصی نسبت می دهند یابه گونه دیگر ویا اینکه اصلاٌ این کودکان می توانند از تئوریهای شناختی اسناد استفاده کنند و آیا اسناد دادن برای آنهامعنی دارد یاخیر.                                                 

فرضیه تحقیق:

فرض ها یا پیش بینی های این پژوهش عبارتنداز:     

1- بین سبک اسنادی کودکان  عقب مانده ذهنی وکودکان عادی تفاوت وجود دارد.

2-  سبک اسنادی  کودکان عقب مانده  ذهنی  وکودکان عادی با افزایش سن  تغییر می کند.

3- بین سبک اسنادی دختران عادی ودختران عقب مانده ذهنی تفاوت وجود دارد.

4- بین سبک اسنادپسران عادی وپسران عقب مانده ذهنی تفاوت وجود دارد.

5- بین سبک اسنادی دختران عادی وپسران عادی تفاوت وجود دارد.

6- بین سبک اسنادی پسران عقب مانده ذهنی ودختران عقب مانده ذهنی تفاوت وجود دارد.                                                                                     

تعاریف عملیاتی :

اسناد: عبارت است از فرآیندی که افراد بکار می برند تا رویدادها را به عوامل زیر بنایی آن پیوند دهند.  اسناد در روان شناسی اجتماعی یعنی تمایل به ادراک انگیزه ها ،خصوصیات ، مقاصد وتواناییهای افراد دیگر براساس مشاهده رفتارآنهابه عبارت دیگر تمایلی است کم وبیش خودکار به تبیین اعمال دیگران وخود.   سبک اسناد: اسناد فرآیندی است که منبع حاکم بررفتار فرد اشاره دارد بین طیفی از درونی  یا بیرونی در نوسان است ازیک طرف شخص باسبک اسناد درونی است که مسئولیت اعمال خود رامی پذیرد وپیامد های محیطی رانشان گرفته از حالات درونی خویش می داند خلقیات ها ، نگرش ها، خصوصیات شخصیتی ، توانایی وعملکرد های فرد و بالاعکس شخص با سبک اسناد بیرونی تمایل دارد کنترل رفتارهایش رابه نیروهای بیرونی نسبت دهد.                                                                                      

     تعریف عملیاتی اسناد: نحوه تعبیر وتفسیر علت شکست ها وموفقیت ها که توسط خود آنها که در این پژوهش بر اساس نحوه پاسخگویی به موفقیت های (مثبت ومنفی ) در سه بعد اسنادی ( درونی ، بیرونی ، پایدار،نا پایدار ، اختصاصی کلی ) توسط پرسشنامه سبک اسنادی کودکان     CASQ سنجیده می شود.

     سبک اسناددرونی- بیرونی: نسبت دادن علت حادثه یا پدیده به عاملی در خود شخص در تمایل نسبت دادن حادثه یا پدیده به عاملی که مربوط به افراد دیگر یا شرایط غیر شخصی است .                                                                                                        

    سبک اسنادپایدار- ناپایدار : نسبت دادن علت حادثه یا پدیده به عواملی ثابت درطول زمان در مقابل نسبت دادن علت حادثه یا پدیده به عامل موقت وزود گذر و کم دوام .                        سبک اسناد کلی– اختصاصی: نسبت دادن علت حادثه یا پدیده به عاملی که درتمام موقعیت های مشابه وجود دارد درمقابل نسبت دادن علت حادثه یا پدیده به عاملی که فقط درهمان موقعیت خاص وجوددارد.                                                                                       

   عقب مانده ذهنی : اختلالی است که از هر صد کودک سه تن رامبتلا می کند ودو سوم آن پسر  می باشد.عقب مانده ذهنی به محدودیتهای قابل توجه در عملکرد اشاره دارد.                                    

عقب مانده ذهنی باکارکرد عقلانی پایین از متوسط مشخص می شود که همزمان با آن در دو یا چند زمینه زیر محدودیتهایی وجود دارد.                                                                     

   ارتباط ، مراقبت از خود ، زندگی در خانه و...می باشد.                                                

        تعریف عملیاتی عقب مانده ذهنی : گروهی از کودکان هستند که در مراکز نگهداری کودک عقب مانده ذهنی ثبت نام کرده اند وباظن قوی که این کودکان عقب مانده ذهنی هستند پرسشنامه روی آنها انجام شده است.                 

     مقطع سنی : مقطع سنی که در این پژوهش مورد نظر است مقطع سن 11-9 سال              می باشد که بر حسب سن تقویمی آنها است که این مقطع سنی برای هردو گروه کودک عادی وعقب مانده ذهنی یکسان است.                                                                                    

فصل دوم 

پیشینه تحقیق

سابقه پژوهش

        یکی از تئوریهای شناختی انگیزشی نظریه اسناد است که درواقع از مباحث جالب  توجه در روان شناسی اجتماعی می باشد وشامل مجموعه گسترده ای  از عقاید ، قواعد وفرضیه هایی است به چگونگی استنباط ما از علل رفتار خود ودیگران مربوط می باشد بطور کلی مدل های اسنادی ، فرضیات معینی درباره نحوه تفکر ورفتارانسان دارد.( بیگی فیروزبخت 1373) هر چند در توسعه وتکامل این نظریه انگیزشی روان شناسان زیادی از جمله مایدر(1958) نقش داشته اند ، ولی شکل سازمان یافته تری از آن توسط برناردواینر(1986) مطرح شده است .   محور اصلی این نظریه این است که افراد مختلف معمولاً رویدادهای متفاوتی درعلت یابی موفقیت یاشکست خود دارند که به عنوان صفات نسبتاٌ پایداری شخصیت آن محسوب می شودفرضیه اصلی نظریه انتساب این است که مردم فعالانه در جستجو کشف این موضوع هستندکه چرا وقایع اتفاق می افتد. انسانها می خواهند علتهای نهفته در پیامدهای که برای آنهاودیگران اتفاق می افتد بدانند انسانها برای توجیه نمودن پیامدهایشان به تحلیل علت ومعلولی نمی پردازند.                                                                                                     

  در حقیقت بشر پیامدهای رفتاری به توجیه خصوصی نیاز ندارد پیامدهای قابل پیش بینی معمولاً نیاز به انتساب ندارند انتسابها بردرماندگی آموخته شده تاثیر می گذارد، زیرا برخی از انتسابها به خاطر غیر قابل کنترل بودن واقعه ای آزار دهنده به کمبود ها درماندگی می انجامد. در حالی که انتسابهای دیگر این چنین نیستند.                                                               

ناهمخوانی پیامدها انتظار رفته با پیامدواقعی موجب حالت ناخوشایند تردید ودودلی می شود که مردم برای حل کردن آن تلاش می کنند.  انتسابهااین تردید شناختی رارفع می کنند . درمورد انتسابها نظریه های متفاوتی وجود دارد که قدیمی ترین آنها نظریه هایدر است.                                                                                                                      

نظریه هایدر

       به نظرهایدر بیشتر مردم روان شناسان تازه کاری هستند که می کوشند رفتاردیگران را بفهمند تا دنیا را قابل پیش بینی تر کنند . طبق گفته هایدر، بیشتر مردم در این موردیکی از سه تبیین زیر را به کار می گیرند:                                                                            

الف) آنها ممکن است فرض کنند که رفتار مشخص دیگر معلول عوامل موقعیتی نظیر عوامل اقتصادی یا فشارهای اجتماعی است (اسناد موقعیتی)                                                      

    ب)آنها ممکن است تصور کنند که آن رفتار ، غیر عمدی واتفاقی بوده                                 است واحتمالاً در آینده روی نخواهد داد ( اسناد موقعیتی)                                                     ج) تبیین سوم ، این است که شخص با این رفتار یکی از صفات شخصی  خود را بروز داده است.   (اسناد شخصی)                                                                                          هایدر معتقد است که اسناد های شخصی وقتی بیشتر آشکار می شوند که محیط امکان یک رشته رفتارهای متنوع وممکن را فراهم می کند . وقتی درباره یک شخص یک اسناد شخصی استنباط شد از این اسناد برای پیش بینی رفتار او می توان استفاده کرد. (کریمی یوسف، روان شناسی اجتماعی).   

 نظریه اسناد استنباط تطابقی جونز ودیویس  توجه خود را بر پیامدهای رفتاربه عنوان مبنای اسناد متمرکز کردند. طبق نظر آنها فرایند     اسنادثراتی را که در یک موقعیت مفروض ناشی از هر پاسخ احتمالی است مشخص می کند. پیامد های غیر معمول بینش پردازش درباره گرایشهای رفتاری بازیگر به ما می دهد . چنانچه از نام نظریه برمی آید استنباط های انجام شده درباره صفات شخصیتی ، وقتی که رفتارتظاهری از آن صفات فرض می شوند باهم تطبیق می کند .                                                    

      به بیان ساده تر این نظریه پیش بینی می کند که مردم سعی دارند ازیک عمل استنباط کنند که آیا آن عمل با یک ویژگی پایدار شخص عامل تطبیقی می کندیانه.                                                               

عواملی که مردم رابه اسنادهای گرایشی مربوط به خود شخص وادار می کند از این قرارند:   

  الف) نخستین عامل درجه حق انتخاب شخص است ، رفتارهایی که آزادانه انتخاب شده باشد که گویاترند تا رفتارهایی که تحمیلی باشند.                                                                                                      

 ب)عامل دوم که افراد رابه استنباطهای گرایشی وا می دارد مورد انتظاربودن رفتار است.

 ( جونز وهمکاران1961)