پایان نامه تعیین میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی استان اردبیل از ملاحظات دندانپزشکی در بیماران تحت شیمی درمانی

پایان نامه جهت دریافت درجه دکتری در رشته دندانپزشکی

فصل اول

کلیات پژوهش

-1مقدمه

واژه سرطان دهان تمامی تومور‏های بدخیمی که از بافت دهان منشأ می‏‏گیرند را شامل می‏‏شود (1)  OSCC یکی از سرطان‏‏ های شایع و جزء 10 علت اصلی مرگ و میر در سطح جهان به شمار می‏رود(2).

همانند بسیاری از کارسینوماها، خطر بروز این نوع سرطان دهانی با افزایش سن، به خصوص در جنس مذکر، افزایش می‏یابد و بیشتر موارد آن پس از 40 سالگی گزارش شده است(3).

البته در سال‏‏های اخیر شیوع آن در سنین پایین‏تر رو به افزایش بوده و نسبت بروز آن در مردان در مقایسه با زنان کاهش یافته است که افزایش مصرف سیگار در بین زنان و افزایش سن آنها از علل این امر ذکر گردیده است(4)

علت OSCC چند فاکتوری می‏باشد(5) اما شایع‏ترین ریسک فاکتور برای آن عادت استفاده از تنباکو به ویژه به شکل استعمال دخانیات (سیگار، سیگارت و پیپ) بیان شده است(6) تظاهرات بالینی این بدخیمی بسیار متنوع بوده و زبان به ویژه سطوح خلفی- کناری و شکمی آن شایع‏ترین جایگاه ابتلاء به آن می‏باشد(7).

OSCC یکی از تهدیدکننده‏ترین بیماری‏‏ های زندگی بشر بشمار می‏رود(8) اما قابل پیشگیری بوده و به طور قابل ملاحظه‏ای با قطع عادات مضر می‏توان ریسک ایجاد آن را 10-5 سال کاهش داد(1).

در صورت بروز نیز چنانچه این ضایعه در مراحل اولیه تشخیص داده شود نسبت به اکثر سرطان‏‏های دیگر نیاز به درمان‏هایی با وسعت و عوارض کمتر و هزینه‏هایی پایین‏تر داشته و بدین ترتیب ایجاد نقص و بدشکلی در بیمار را به حداقل می‏رساند(9) میزان بقای 5 ساله برای بیمارانی که در مراحل اولیه OSCC شناسایی می‏شوند، نسبت به مراحل پیشرفته 78% ذکر گردیده است(10) اما قابل ذکر است که هرچند حفره دهان جهت بررسی و انجام معاینات به راحتی در دسترس می‏باشد(1) میزان موارد تشخیص زود هنگامOSCC در طی سه دهه گذشته بدون تغییر مانده است(11).

به طور متوسط فاصله زمانی بین اولین نشانه‏‏های بیمار و انجام یک معاینه (توسط دندانپزشک) 4 تا 9 ماه و فاصله زمانی بین تشخیص وجود یک تغییر در بافت دهان که نشانگر بروز ضایعه می‏باشد و شروع درمان آن 5 تا 9 ماه گزارش شده است(12) عوامل گوناگونی به تأخیر در تشخیص و درمان سرطان‏‏های دهان منجر می‏گردد، بیشتر افراد از وجود سرطان و عوارض آن آگاهی ندارند؛ در نتیجه تقریباً 50 درصد آنها معاینه‏‏های کامل و مستمر دندانپزشکی را جدی نمی‏گیرند و از آنجا که بیماری نیز در مراحل اولیه معمولاً بدون درد و علامت است بیماران ضرورتی برای توجه به تغییرات ایجاد شده احساس نمی‏کنند(3).

از سویی دیگر شاغلین حرفه دندانپزشکی به ویژه دندانپزشکان که می‏توانند نقشی اساسی در تعیین و تشخیص زودهنگام این کارسینوم ایفاء نمایند(گاجندار،2006) از اهمیت نقش خودآگاه نبوده و اکثراً معاینات کامل سر و گردن به ویژه حفره دهان را انجام نمی‏دهند(مطلب نژاد،2006) همچنین فاقد اگاهی و دانش مناسب در خصوص ریسک فاکتورها، علائم و نشانه‏های بروز OSCC هستند (12)  بدین سبب بسیاری از آنان فاقد توانایی تشخیص ضایعات پیش سرطانی یا مراحل اولیه این ضایعه می‏باشند(3)

بیشتر مطالعات انجام شده نیز ضمن تأیید این موارد حاکی از آن هستند که متأسفانه در سال‏های اخیر این نقصان در دندانپزشکان نه تنها رفع نگردیده است بلکه با افزایش سال‏های فراغت از تحصیل آنها نمود بیشتر و پررنگ‏تری نیز داشته است(13) ضعف آموزش و عدم کسب تجربه در دوران تحصیل دانشکده و عدم تأکید بر نقش مؤثر دندانپزشکان در شناسایی زودهنگام بیماری‏های مخاط دهان از جمله سرطان‏های دهان از دلایل عمده این وضعیت شمرده شده و سبب گردیده بسیاری از همکاران بعد از فارغ‏التحصیلی فاقد انگیزه لازم باشند و وقت کمتری را به مطالعه یا کسب مهارت در این زمینه اختصاص دهند(13) با توجه به موارد فوق این مطالعه با هدف بررسی میزان آگاهی دندانپزشکان از  از ملاحضات دندانپزشکی در بیماران شیمی درمانی بوده است

1-2-بیان مسئله

سرطان های دهان کمتر از3% تمام تومورهای بدخیم بدن را شامل می شوند اما ششمین سرطان شایع مردان و دوازدهمین مورد شایع در زنان می باشند. هم اکنون، برای درمان بیماران سرطانی از روش های درمانی گوناگون استفاده می شود . هدف تمامی این درمان ها از میان بردن سلول های سرطانی بدون آسیب رساندن به سلول های میزبان است . سه روش اصلی در این زمینه ، جراحی، شیمی درمانی و پرتودرمانی است. استفاده از شیمی درمانی در گذر سال های زیاد، به مبتلایان به سرطان برای درمان و یا افزایش طول عمر کمک های شایان توجه کرده است ، ولی، متاسفانه در کنار همه ی برتری هایی که دارا است،پیامد هایی نیز به دنبال دارد(14). شیمی درمانی اغلب باعث سرکوب مغز استخوان شده و با کاهش لکوسیت ها سبب تضعیف سیستم ایمنی می شود. به عنوان نمونه عوارض شیمی درمانی ممکن است ناشی از سرکوب مغز استخوان و یا سیستم ایمنی یا اثرات مستقیم سیتوتوکسیک عناصر شیمیایی بر روی بافت های دهانی باشد که به صورت موکوزیت، عفونت یا خونریزی بروز نماید.عوارض جانبی شیمی درمانی در ناحیه ی دهانی- صورتی، شامل التهاب، زخم دهانی، افزایش شیوع عفونت های ویروسی ، قارچی ، باکتریایی و خونریزی و در ادامه درد چشم و سو تغذیه است و در مواردی نیز با توجه به شدت علایم پزشک مجبور به کاهش دوز داروی شیمی درمانی می شود.معمولا زخم های دهانی و التهاب ایجاد شده در این بیماران بین 3 تا 14 روز پس از درمان آغاز می شود و دربیماران جوان شایعتر از افراد سالمند است(14).

در حال حاضر اهمیت مشاوره دندانپزشکی قبل از شیمی درمانی، در درمان اغلب بیماران سرطانی بویژه در سرطانهای ناحیه سر و گردن بر کسی پوشیده نیست(15). ایده ال آن است که در ارزیابی اولیه بیمار مبتلا به سرطان، دندانپزشک معاینه کلینیکی و رادیوگرافیک دقیق انجام دهد و اطلاعاتی راجع به وضعیت پزشکی بیمار، تاریخچه دندانپزشکی، وضعیت بهداشت در حال حاضر و طرح درمان مربوط به بیماری سرطان او، جمع آوری نماید . از تشخیص و استیج ضایعه اطلاع یابد ، هدف و پروگنوز درمان پیشنهادی و طول دوره درمان را بداند . میزان آگاهی بیمار از وضعیت دهان و دندانهایش و انگیزه و توانائی وی از انجام مراقبت ها به درستی ارزیابی گردد(15). چنانچه جراحی در ناحیه حفره دهان مد نظر باشد کنترل بیماریهای دهان و دندان باید مورد توجه بسیار قرار گیرد . بطوریکه دندانپزشک باید توجه داشته باشد که عوارض دهانی آن ممکن است کاملاً دردناک بوده و چه بسا بر کیفیت زندگی بیمار تاثیر گذاشته و اجابت  درمان و یا ادامه آن را از طرف بیمار تحت تاثیر قرار دهد(16). وضعیت تغذیه ای بیمار باید بررسی شده و در صورت نیاز ، به منظور رفع سوءتغذیه در جهت بهبود ناتوانی جسمی، تاخیر احتمالی در بهبود زخم و افزایش استعداد به پوسیدگی مشاوره انجام گیرد . خشکی دهان عارضه درمان سرطان می باشد بنابراین گاهی ممکن است ارزیابی عملکرد بزاق قبل از درمان ضروری باشد(17). افزایش مهارت در تشخیص و درمان سرطانها، نقش دندانپزشک را در گروه درمانی مربوطه گسترش داده است .مشارکت دندانپزشک قبل از شروع درمان سرطان آغاز گشته و به طور محدودی ضمن درمان سرطان ادامه می یابد .دندانپزشک پس از درمان نیز باید همکاری خود را با انکولوژیست ادامه داده و از همکاران دیگری که در زمینه مراقبت های دهان و دندان نقش دارند کمک بطلبد تا نتایج مطلوب درمانی حاصل گردد. مطالعه گوردن برگ نشان داد که میزان آگاهی دندانپزشکان از سرطان دهان محدود است(18) همچنین در مطالعه زارعی در کرمان آگاهی دندانپزشکان از سرطان دهان مطلوب نیست(19).بنابراین محقق در پی پاسخ به این سوال است که آیا آگاهی دندانپزشکان عمومی استان اردبیل از ملاحظات دندانپزشکی در بیماران تحت  شیمی درمانی مطلوب است؟

1-3-ضرورت و اهمیت تحقیق

با توجه به اهمیت موضوع ارزیابی دندانپزشکان در رابطه با نحوه معاینه، درمان و ارزیابی بیماران تحت شیمی درمانی احساس نیاز می شود البته تا کنون مقاله چاپ شده ای در رابطه با این موضوع در سطح استان انجام نگرفته است لذا این پایان نامه بر آن است که آگاهی دندانپزشکان عمومی استان اردبیل از ملاحظات دندانپزشکی در بیماران شیمی درمانی ارزیابی کند تا در خصوص برنامه ریزی جهت آموزش مجدد و بالا بردن سطح آگاهی دندانپزشکان اقدامات لازم انجام گیرد.

1-4-اهداف پژوهش

هدف کلی:

تعیین میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی استان اردبیل از ملاحظات دندانپزشکی در بیماران تحت شیمی درمانی

اهداف اختصاصی:

تعیین میزان تاثیر مدت زمان طبابت بر میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی از ملاحظات دندانپزشکی در بیماران تحت شیمی درمانی

تعیین تاثیر سن بر میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی از ملاحظات دندانپزشکی در بیماران تحت شیمی درمانی

تعیین تاثیر جنسیت بر میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی از ملاحظات دندانپزشکی در بیماران تحت شیمی درمانی

اهداف کاربردی:

هدف کاربردی این پژوهش بالا بردن سطح آگاهی با تکیه بر نتایج پژوهش با استفاده از کلاسهای آموزشی برای دندانپزشکان عمومی استان اردبیل از ملاحظات دندانپزشکی در بیماران تحت شیمی درمانی خواهد بود.

1-5- سوالات  پژوهش

آیا میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی استان اردبیل از ملاحظات دندانپزشکی عمومی در بیماران شیمی درمانی مناسب و کافی است؟

آیا مدت زمان طبابت بر میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی استان اردبیل از ملاحظات دندانپزشکی در بیماران تحت شیمی تاثیر دارد؟.

آیا سن بر میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی استان اردبیل از ملاحظات دندانپزشکی در بیماران تحت شیمی درمانی تاثیر داد؟

آیا جنسیت بر میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی استان اردبیل از ملاحظات دندانپزشکی در بیماران تحت شیمی درمانی تاثیر داد؟

تفاوت میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی بر حسب سابقه کاری از ملاحظات دندانپزشکی عمومی در بیماران تحت شیمی درمانی چیست؟

1-6- تعاریف و نظری و عملی متغیر ها

سرطان: سرطان بیماری است که از تکثیر غیر طبیعی سلول های بدن شروع می شود.در واقع سلول های بدن در طی یک روند تنظیم یافته از بین میروند و سلول های جدید جای آنها را می‌گیرند گاهی اوقات این روند طبیعی از تنظیم خارج شده و سلول های فرسوده از بین نمی روند . تشکیل توده ای را می‌نمایند که می‌توانند تبدیل به تومور بدخیم یا سرطان شوند(20).

شیمی درمانی: مقصود از شیمی درمانی، درمان بیماری از طریق بکار بردن داروهای گوناگون جهت از بین بردن سلولهای سرطانی است. استفاده از داروهای ضد سرطان یا شیمی درمانی یکی از چند راه درمان این گونه تومورها است و می توان آن را با روشهای دیگری مثل جراحی و پرتو درمانی توام کرد. شیمی درمانی در معالجه تومورها بسیار موثر بوده و امروزه با کشف داروهای جدید ضد تومور این تاثیر رو به افزایش است(20).

آگاهی: در واقع آگاهی نوعی عمل است تا یک پدیده، منبع و یا کارکرد. آگاهی بر هر واکنش پذیری تاثیر می گذارد و با گزینش ویژگی های مربوط به یک موضوع، آن ها را در یک فضای مجازی روایت می کند و با هم سازش می دهد. آگاهی فقط بر مبنای پدیده های عینی قابل مشاهده شکل می گیرد. به بیانی دیگر در آگاهی هر چیزی تمثیلی است از چیزی که نخست در رفتار ما وجود داشته است(20).

لینک دانلود پروپوزال این پایان نامه