پایان نامه بررسی عوامل موثر در موفقیت شرکت های ایجاد شده توسط کارآفرینان دانشگاهی

مقدمه

روند تحول زندگی بشر از دوران غارنشینی تاکنون همواره تحت تاثیر عامل "تغییر" بوده است . از میان عوامل تغییر به عامل انسانی توجه خاصی مبذول گردیده که از این میان نیز کارآفرینان دارای جایگاه ممتازی می‌باشند. امروزه کارآفرینان به عنوان موتور توسعه اقتصادی مطرح می‌باشند و سعی در تشویق محیط به عرضه بیشتر مدیران کارآفرین و ظهور استعدادهای کارآفرینانه دارند.

نخستین گام جهت شناخت و تبیین درست هر مفهوم یا پدیده، ارائه تعریف روشنی از آن است. کارآفرینی مانند سایر واژه‌های مطرح در علوم انسانی هنگامی قابل تحلیل و تبیین است که بتوان تعاریف روشن و مشخصی از آن ارائه کرد. در مورد کارآفرینی تعریف واحدی وجود ندارد و از ابتدای طرح آن در محافل علمی، تعاریف متفاوتی از دیدگاه‌های گوناگون برای آن بیان گردیده است. اکنون در عرصه جهانی افراد خلاق، نو‌‌آور و مبتکر به عنوان کار‌آفرینان منشاء تحولات بزرگی در زمینه‌های تولیدی و خدماتی شده‌اند که از ‌آنها به عنوان قهرمانان ملی یاد می‌شود.

کارآفرینی به عنوان یک پدیده نوین در اقتصاد نقش موُثری را در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها یافته است. کارآفرینی در اقتصاد رقابتی و مبتنی بر بازار امروزه دارای نقش کلیدی است. به عبارت دیگر در یک اقتصاد پویا ، ایده ها ، محصولات ، و خدمات همواره در حال تغییر می باشند و در این میان کارآفرین است که الگویی برای مقابله و سازگاری با شرایط جدید را به ارمغان می آورد. از این رو در یک گسترده وسیع تمام عناصر فعال در صحنه اقتصاد (مصرف کنندگان ، تولید کنندگان ، سرمایه گذاران) باید به کارآفرینی بپردازند و به سهم خود کارآفرین باشند.

طی سال‌های 1960 – 1980  در هندوستان، تنها 500 مؤ‌سسه کارآفرینی شروع به کار کرده‌اند، و حتی شرکت‌های بزرگ جهانی برای حل مشکلات خود به کارآفرینان روی آورده‌اند. در واقع چرخ‌های توسعه اقتصادی همواره با توسعه کارآفرینی به حرکت در می‌آیند. در ایالات متحده هر سال بیش از یک میلیون فعالیت تجاری جدید شروع به کار می‌کند. این در حالی است که در ایران حتی یک مؤ‌سسه کارآفرینی در دهه‌های اخیر نداشته‌ایم. از سوی دیگر تغییر فراگیر روش‌ها و نگرش‌ها طی دو دهه اخیر، توجه بسیاری را به آموزش و پرورش ، دانشگاه ها و نیز جذب و به کارگیری مدیران کارآفرین سوق داده ‌است. بنابراین از ابتدای دهه 60 توجه بیشتری به کارآفرینان مبذول شد. توجه به کارآفرینی و ایجاد و توسعه آن علیرغم وجود بعضی انگیزه‌های مشخص گام مثبتی در جهت ایجاد فضای مناسب جهت توسعه، افزایش منابع ملی، کاهش نرخ بیکاری، تعادل ساختاری و توسعه در شهرها و روستاها خواهد بود.

آنچه دراین رابطه اهمیت دارد این است که علیرغم اهمیت روزافزون این پدیده و نقش فزاینده آن در اقتصاد جهانی کمتر به این موضوع پرداخته میشود. وضعیت اقتصادی کشور و ترکیب جمعیتی امروزه بیش از پیش ما را نیازمند یافتن زمینه های پیشرو در صحنه اقتصادی می کند و در این راستا ضرورت داشتن مدل ، الگوها و راهکارهای مناسب جهت آموزش ، تربیت و استفاده بهینه از نیروی فعال و کارآفرین بیشتر می شود.

سه عنصر مهم تغییرات عصر حاضر

کار آفرینی ، عرصه ای مثبت و پویا در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و روانی پدید می آورد که پرداختن به آن شکوفایی افراد و جامعه را در بر خواهد داشت، اما بی توجه ماندن به ابعاد پیش گفته، خاصه با توجه به ویژگیهای جمعیت شناختی جوانان ایران، به از دست رفتن امکانات مثبتی که با کارآفرینی  فراروی جامعه گشوده خواهد شد، می انجامد و تداوم همین روند، به هرز رفتن استعداد، خلاقیت و توانمندی جوان می انجامد و تبعات ناگواری همچون شکل گیری روابط اقتصادی نامناسب، روابط اجتماعی آسیب زا ، آسیب های روانی، به عنوان آشکارترین پیامدهای فرصت سوزی اخیر خود را خواهند نمایاند.

نگاهی به وضعیت اشتعال طی سالهای برنامه سوم توسعه اقتصادی – اجتماعی فرهنگی کشور ، بیانگر این واقعیت ناگوار است که در حالی که تعداد و نرخ کار افراد بی کار برای کل کشور طی سالهای اجرای برنامه سوم کاهش می یابد، اما تعداد و نرخ بیکاری نیروی کار دانشگاهی، افزایش یافته، تعداد بیکاران دارای تحصیلات عالی در پایان برنامه سو م توسعه، در قیاس با آغاز برنامه، بیش از % 60 افزایش می یابد. نرخ بی کاری فارغ التحصیلان دانشگاهها از %40 در سال 1375 به %20 در سال 1380 رسیده است و تعداد این افراد از 5 / 1 میلیون نفر در سال 1375 به 36 / 2 میلیون نفر در سال 1380 افزایش یافته است.

فارغ التحصیلان دانشگاهی  و افرادی که بصورت حقیقی و یا حقوقی برای یک کسب و کار شروع به کار می کنند، با مشکلات زیادی مواجه می شوند و در صد قابل توجهی شکست خورده و یا از ادامه راه باز می مانند. آمار شرکت هائی که در ثبت شرکت ها غیر فعال و یا منحل می گردند، موید این مطلب می باشد. در این ارتباط سه سوال مهم مطرح می باشد:

افراد کارآفرین چه کسانی هستند؟ چه ویژگیهائی دارند، چه تمایزاتی با دیگران دارند؟

برای موفقیت کسب و کارهای نوپا  و  کارآفرینی چه عواملی موثر می باشد؟

و بالاخره مراحل ایجاد و شروع کسب و کار و فعالیت کارآفرینانه چیست ؟

در این تحقیق برای پاسخ به سوالات فوق ، سه بخش مستقل با توضیحات ذیل ارائه شده است.

 بخش اول با نام  تعاریف و مفاهیم  کارآفرینی ، شامل چهار  فصل به شرح ذیل  می باشد.

در  فصل اول با عنوان  تعاریف و  ویژگیهای  کارآفرین/ کارآفرینی  ، ابتدا تعاریف کارآفرین و کار آفرینی از محققین و صاحبنظران مختلف آورده شده است. سپس در قسمت بعد انواع کارآفرینی شامل کارآفرین مستقل ، کارآفرین سازمانی و کارآفرینی سازمانی و  همچنین مدل های کارآفرینی سازمانی توضیح داده شده است. در قسمت آخر در مورد صفات و ویژگیهای شخصی کارآفرین  بحث شده است.

در فصل دوم با نام خلاقیت، نوآوری و  کارآفرینی ، ابتدا خلاقیت، ویژگیهای افراد خلاق، خلاقیت از دیدگاه سازمانی و تکنیکهای خلق و ایجاد ایده  تشریح شده است. پس از آن تعریف  نوآوری، اصول نوآوری و ارتباط آن با خلاقیت مورد بحث قرار گرفته است. در ابتدای این قسمت  ارتباط بین نوآوری و کارآفرینی و منابع نو آوری در کار آفرینی  در دو دسته منابع داخل شرکت و منابع خارج از شرکت ارائه گردیده است.

در فصل سوم با عنوان کارآفرینی و  فناوری اطلاعات و ارتباطات ، ابتدا نقش ICT  و اینترنت بر کارآفرینی و نظریه شبکه های اجتماعی در رابطه با کارآفرینی تشریح شده است. در قسمت بعد ویژگی های موثر فن آوری اطلاعات در کارآفرینی از قبیل افزایش سرعت، ایجاد امکان کار تمام وقت و ... مورد بحث قرارگرفته است. در انتهای این فصل وضعیت فعلی و آینده بازار کار فن آوری اطلاعات ارائه گردیده است.

در فصل چهارم با نام کارآفرینی و توسعه ، در ابتدا نقش کارآفرینی در توسعه و رشد اقتصادی و بطور کلی پیامدهای کارآفرینی تشریح شده است. در ادامه در قسمت بعدی بررسی کارآفرینی بعنوان پایه های شکل گیری اقتصاد نوین و مولفه های  آن مورد بحث قرار گرفته است. در انتهای این فصل مهمترین اثر کارآفرینی یعنی ایجاد اشتغال و تغییر فرهنگ " ایجاد کار" ارائه گردیده است.

بخش دوم با نام  عوامل موثر در موفقیت کارآفرینی ، شامل سه  فصل به شرح ذیل  می باشد.

در فصل پنجم با عنوان تجارب کارآفرینی در دیگر کشورها ، تجارب سایر کشورها  با استفاده از  شاخص‌های کارآفرینی که با توسعه اقتصادی ارتباط دارد و در بر گیرنده تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر شاغل، توانایی سرمایه گذاری مخاطره‌آمیز برای توسعه و کسب و کار، درک مدیران از کارآفرینی و هزینه تحقیق و توسعه است، در برخی از کشورهای برگزیده از جمله آمریکا ، ایتالیا ، و مالزی  بررسی شده است.

فصل ششم با عنوان  دلایل شکست کسب و کار  و  نیازهای کارآفرینان ، شامل دو قسمت عمده می باشد. قسمت اول به دلایل شکست کسب و کار و شرکت های نوپا می پردازد . در این قسمت ابتدا دلایل شکست یا رکود شرکت های نوپا در سطح بین المللی مورد بررسی قرار گرفته است . سپس در سطح ملی دلایل شکست کسب و کار کارآفرینان دانشگاهی از دو زاویه " چالش های اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهها" و  " موانع قانونی رشد کار آفرینی در صنایع کوچک "  بررسی شده است. در قسمت دوم با توجه به دلایل شکست و رکود و موانع کسب و کار کار آفریننانه به جمع بندی نیاز های کار آفرینان پرداخته است. در این قسمت ابتدا با تحلیل سیستمی به بررسی عوامل تاثیرگذار بر پدیده کارآفرینی پرداخته شده است. سپس در قسمت بعد نیازهای کار آفرینان از دو بعد محیطی و سازمانی تشریح شده است.

در فصل هفتم با عنوان نقش دولت در توسعه کارآفرینی ، ابتدا  لزوم ایجاد مراکز پشتیبانی از کارآفرینی شامل معرفی ، اهداف ، مزایا و خدمات مراکز پشتیبانی از کارآفرینی آورده شده است. سپس در قسمت بعد پارک علمی/ فناوری از سه زاویه مبانی نظری  ، روند شکل گیری در جهان و علل ایجاد و موفقیت مورد  بحث قرار گرفته است.

بخش سوم با نام  مراحل ایجاد و شروع فعالیت کارآفرینانه ، شامل چهار  فصل به شرح ذیل  می باشد.

 در  فصل هشتم  ابتدا  نیازهای اطلاعاتی شامل چگونگی  اطلاعات بازار ، اطلاعات عملیاتی و اطلاعات مالی و چگونگی تهیه این اطلاعات آورده شده است. سپس در قسمت بعد چارچوب کلی  تنظیم طرح تجاری شامل خلاصه مدیریتی تحلیل صنعت ، شرح فعالیت کارآفرینانه ،  طرح تولید ،  طرح بازاریابی ، طرح سازمانی ، ارزیابی ریسک و طرح مالی توضیح داده شده است. در قسمت آخر در مورد سنجش پیشرفت طرح بحث شده است.

در فصل نهم  ابتدا  تحقیق بازاریابی برای فعالیت کارآفرینانه نوپا شامل چگونگی جمع آوری اطلاعات از منابع دست دوم ، جمع آوری اطلاعات از منابع دست اول و  تحلیل و تفسیر نتایج آورده شده است. سپس در قسمت بعد  خصوصیات طرح بازاریابی و عوامل بازاریابی شامل خدمات یا محصول، قمیت گذاری، توزیع، و تبلیغات توضیح داده شده است.

در فصل دهم ابتدا  چگونگی تدوین طرح مالی شامل پیش نویس صورت درآمد، پیش نویس جریان نقدینگی، پیش نویس ترازنامه، و تحلیل نقطه سربه سر آورده شده است. سپس در قسمت بعد  انواع روش های تامین مالی فعالیت اقتصادی  و همچنین فرآیند تامین سرمایه فعالیت کار آفرینانه شامل ارزیابی مقدماتی، توافق در شرایط اصلی، ارزیابی معامله، و تایید نهایی توضیح داده شده است. در قسمت آخر در مورد سرمایه گذاری مخاطره پذیر  بحث شده است.

در فصل یازدهم ابتدا  طرح سازمان شامل ساختار سازمانی ، برنامه ریزی، سنجش و ارزیابی طرحها ، پاداش ، ملاک و آموزش آورده شده است. سپس در قسمت بعد شرایط  ایجاد سازمانی موفق شامل شرح وظایف شغلی و مهارت های شغلی لازم  و نقش هیئت مدیره  و مشاوران به طور مفصل در ادامه بحث توضیح داده شده است. 

بخش اول :  تعاریف و مفاهیم  کارآفرینی

این بخش شامل چهار  فصل می باشد.

در  فصل اول با عنوان  تعاریف و  ویژگیهای  کارآفرین/ کارآفرینی  ، ابتدا تعاریف کارآفرین و کار آفرینی از محققین و صاحبنظران مختلف آورده شده است. سپس در قسمت بعد انواع کارآفرینی شامل کارآفرین مستقل ، کارآفرین سازمانی و کارآفرینی سازمانی و  همچنین مدل های کارآفرینی سازمانی توضیح داده شده است. در قسمت آخر در مورد صفات و ویژگیهای شخصی کارآفرین  بحث شده است.

در فصل دوم با نام خلاقیت، نوآوری و  کارآفرینی ، ابتدا خلاقیت، ویژگیهای افراد خلاق، خلاقیت از دیدگاه سازمانی و تکنیکهای خلق و ایجاد ایده  تشریح شده است. پس از آن تعریف  نوآوری، اصول نوآوری و ارتباط آن با خلاقیت مورد بحث قرار گرفته است. در ابتدای این قسمت  ارتباط بین نوآوری و کارآفرینی و منابع نو آوری در کار آفرینی  در دو دسته منابع داخل شرکت و منابع خارج از شرکت ارائه گردیده است.

در فصل سوم با عنوان کارآفرینی و  فناوری اطلاعات و ارتباطات ، ابتدا نقش ICT  و اینترنت بر کارآفرینی و نظریه شبکه های اجتماعی در رابطه با کارآفرینی تشریح شده است. در قسمت بعد ویژگی های موثر فن آوری اطلاعات در کارآفرینی از قبیل افزایش سرعت، ایجاد امکان کار تمام وقت و ... مورد بحث قرارگرفته است. در انتهای این فصل وضعیت فعلی و آینده بازار کار فن آوری اطلاعات ارائه گردیده است.

در فصل چهارم با نام کارآفرینی و توسعه ، در ابتدا نقش کارآفرینی در توسعه و رشد اقتصادی و بطور کلی پیامدهای کارآفرینی تشریح شده است. در ادامه در قسمت بعدی بررسی کارآفرینی بعنوان پایه های شکل گیری اقتصاد نوین و مولفه های  آن مورد بحث قرار گرفته است. در انتهای این فصل مهمترین اثر کارآفرینی یعنی ایجاد اشتغال و تغییر فرهنگ " ایجاد کار" ارائه گردیده است.

1- تعاریف و  ویژگیهای  کارآفرین/ کارآفرینی

در این فصل ابتدا تعاریف کارآفرین و کار آفرینی از محققین و صاحبنظران مختلف آورده شده است. سپس در قسمت بعد انواع کارآفرینی شامل کارآفرین مستقل ، کارآفرین سازمانی و کارآفرینی سازمانی و  همچنین مدل های کارآفرینی سازمانی توضیح داده شده است. در قسمت آخر در مورد صفات و ویژگیهای شخصی کارآفرین  بحث شده است.