پایان نامه روان‌شناسی دین

تعداد صفحات: 200 فرمت فایل: word کد فایل: 10002540
سال: 1388 مقطع: مشخص نشده دسته بندی: پایان نامه فلسفه و اخلاق
قیمت قدیم:۲۶,۶۰۰ تومان
قیمت: ۲۴,۵۰۰ تومان
دانلود فایل
  • خلاصه
  • فهرست و منابع
  • خلاصه پایان نامه روان‌شناسی دین

    جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد M.A

    فلسفه و کلام اسلامی

    چکیده

    روان‌ شناسی دین ، بررسی مسئله دین است از جنبه درونی و فردیِ آن . این گستره سعی می کند با تحلیل روانی انسان ( از طریق روان‌شناسی ) ، ریشه پیدایش دین و همین‌طور پیامدهای این گرایش را مورد مطالعه قرار دهد. در این باب ، نظریه های موافق و مخالف بسیاری ارائه شده است . 

    علل و انگیزه های بروز دیدگاه روان‌شناسانه دین ، سیر تاریخی آن ، تئوری‌ها و نظریه های قابل توجه در این زمینه ، همچنین پیامدهای تبیین شخصی و روانی دین که از مهم‌ترین آنها می توان به پلورالیسم دینی اشاره کرد ، درفصل اول این رساله مورد مداقه قرار گرفته است .

    از مهم‌ترین و محوری ترین مسائل مورد بحث در روان‌شناسی دین ، می‌توان از بحث ‘تجربه دینی’ نام برد که به عنوان گوهر و اساس این دیدگاه ،‌ مورد توجه و دقت نظر متفکرین ،‌ متألهان و همچنین روان‌شناسان قرار گرفته است . یکی از مهم‌ترین فرضیه های مورد بررسی در این مبحث ، معرفت ‌زایی تجربیات دینی است و اینکه آیا تجربه دینی می‌تواند از لحاظ معرفت‌شناسی ، عینیت داشته باشند ؟

    بیان نظریات مختلف در مورد این مسئله ، که در فصل دوم به آنها اشاره شده ، تا حدودی اظهار نظر در مورد آن را آسان می‌نماید .

    نقد و بررسی موضوع نیز ، همراه با بیان نظرات متفکرین معاصر و نتیجه گیری کلی از بحث ، اجمالاً‌ در فصل پایانی رساله آمده است .

    ما حصل بحث :

    روان‌شناسی دین ، نگاهی درونی ، روانی و فردی به دین است ، بدون در نظر گرفتن جنبه های اجتماعی ، فرهنگی و … آن .

     

    تبیین شخصی و درونی دین ، از بسیاری از تعارضات میان عقاید دینی و سایر ابعاد زندگی جلوگیری کرده و خواه و ناخواه ،‌ اصطکاک همیشگی میان دین و علم را
     از بین می‌ برد.

    از طریق ارجاع تجربیات شخصی و فردی به پیش فرض‌های دینی و زمینه های مذهبی افراد ، تجربیات دینی قابل تعریف بوده و به عنوان مهم‌ترین عامل تحویل دین به روان‌شناسی ، مورد بررسی و دقت نظر قرار می گیرد .

    تجربیات دینی از لحاظ معرفت شناسی می توانند عینیت داشته باشند و اعتقادآور باشند ( اما فقط برای صاحب تجربه و نه ناظران ، بلکه برای ناظران خارجی ، تنها جنبه آشنایی دارد )

     

    از بارزترین نتایج تبیین و تفسیر درونی و فردی دین ، اعتقاد به پلورالیسم دینی
     ( کثرت گرایی دینی ) است که امروزه با گسترش این روند در جوامع غربی ، حقانیت مکاتب توحیدی و اعتقاد به صراط مستقیمی واحد ، به زیر سؤال رفته و تا حدودی تضعیف شده است .

    دین از طریق تجربه درونی و شخصی قابل ادراک است ، و این ادراک بر اساس فطرت کمال‌جوی انسان و طبیعت وی استوار است .

    تجربیات دینی در صورت عینیت یافتن ، می تواند معرفت زایی کرده و اعتقادات دینی را توجیه نمایند؛ اما این مسئله در مورد شخص تجربه کننده صادق می باشد و برای شخص ناظر هیچ الزام و ضرورتی ، برای اعتقاد از طریق تجربه دینی وجود ندارد.

    مقدمه

    مسئله دین و دینداری در طول تاریخ زندگی بشر همواره به عنوان مسأله‌ای قابل بحث و مورد توجه ، مطرح بوده و علی رغم اینکه نقش غیر قابل انکار و بسزایی در زندگی بشر داشته و دارد ولی بحث و مجادله بر سر این موضوع که آیا اصلاً دین در زندگی نقشی را ایفا می‌کند و یا مقوله‌ای جدا و مستقل از سایر جنبه‌های زندگی می‌باشد ؛ همیشه نقل مجالس علما و صاحب نظران و موضوع همیشگی مجادلات فلسفی و کلامی بوده است . تاریخ نشان می‌دهد دینداری و اعتقاد به موجودی ماورائی از آغاز تاریخ زندگی انسان ، ذهن او را به خود مشغول کرده به طوری که انسان ، بدون خدا و بدون اعتقاد به موجودی ماورائی و دارای قدرت برتر ، وجود نداشته است لکن کیفیت بروز این اعتقاد و نمادهایش در هر زمان برحسب نوع تفکر و روش زندگی و فرهنگ و آداب مردمان آن دوران تفاوت داشته است .

    دینداری امری فطری و درونی بوده و هست اما بروز و ظهور آن نیازمند زمینه و بستر مناسبی است که این زمینه و شرایط برای افراد مختلف متفاوت خواهد بود .

     

              در دوران پس از قرون وسطی غرب و به طور اخص مسیحیت ، با تعارض آشکار و وسیع میان عقاید (که به نحو شدیدی تحریف آمیز و خرافی شده و عملاً پایبندی به آن مانع پیشرفت علمی و فرهنگی جامعه انسانی می‌شد) و علم و تکنولوژی (که دوران فترت و رکود را پشت سر گذاشته و به طور فزاینده‌ای رو به پیشرفت و ترقی نهاده بود)
    مواجه شد . به طوری که متدینین که خود را مدافع احکام دینی می‌دانستند ، علم و تمدن را نوعی کفر و بی‌دینی به شمار آورده و علما و دانشمندان نیز در معرض اتهامات کفر آمیز قرار داشته و پایبندی به اصول اعتقادی و مبانی عقیدتی مسیحیت را مانع تحقیق و پیشرفت فکری خود و جامعه می‌دانستند .

    لذا فیلسوفان و دانشمندان علم کلام بر آن شدند تا با تفسیر و تعبیری تازه و نو از دین آن را از صحنه اجتماعی زندگی بشر رانده و به حیطه شخصی و فردی اشخاص ارجاع دهند و از این طریق تعارض و تضاد میان علم با نمودهای مذهبی را از میان بردارند . از اواخر قرن هیجدهم میلادی زمزمه‌های این جدایی و این برداشت تازه از دین ، از طریق توجه به جنبه روانی و درونی دین توسط روانشناسان شنیده شد .

    “ هر چند کاربرد واژه روان‌شناسی دین به عنوان حوزه‌های خاص پژوهش علمی ابتدا در اروپای قرن نوزدهم ظاهر شد ، پدیده‌هایی که این دو واژه به آنها اشاره دارد یعنی مصداق آنها و محتوای آنها به قدمت انسان است و تأمل در باب آنها به طلیعه تاریخ مدون بشر باز‌می‌گردد .”[1]

    این گستره در اثر مفهوم سازی‌های منفی پیشگامان روان‌شناسی در خصوص دین ، همچنین عکس‌العمل منفی نهادهای دینی مدتی در حاشیه قرار گرفت ؛ اما با تلاش روان‌شناسان و متألهان در قرن حاضر روان‌شناسی دین مجدداً از حاشیه وارد صحنه شده و در دنیای فرامدرنیسم امروز به عنوان ابزاری در جهت تجربه‌نگری دیالکتیک مابین دیدگاه های مختلف در خصوص دین ، به حرکت و تحول خود ادامه می‌دهد .

    این گستره به دلیل جایگاه ممتاز دین در سازمان روان‌شناختی انسان و همچنین هدف کلی علم روان‌شناسی که همانا مطالعه رفتار انسانی است ، به عنوان یکی از شاخه‌های روان‌شناسی مورد توجه می‌باشد .

    از طرف دیگر ، دین پژوهان و متألهان عصر جدید که بیشتر تابع عینی نگری و پوزیتیویسم می‌باشند ، به دلیل اینکه پدیدارشناسانه از دین سخن گفته‌اند ، خود را از تأملات روان‌شناسانه بی‌نیاز ندیده‌اند .

    روان‌شناسی دین علاوه بر اینکه در مجموعه علوم روان‌شناختی نمود می‌یابد ، دیگر دانش های مربوط با دین پژوهی را نیز در این زمینه بهره‌مند می‌سازد . “ برای مثال تبیین مفاهیم اساسی تفکر دینی در کلام جدید … که با بهره‌گیری از یافته‌های روان‌شناسی دین قادر به ترسیم تجربی نقش دینداری در زندگی است ؛ و یا در خصوص احیاء اندیشه دینی متکلم با تکیه بر یافته‌های روان‌شناسی دین در جهت‌گیریهای دینداری ، دیندارهای اصیل را از دیندارهای محرّف متمایز می‌سازد و امکان بازنگری در آموزش‌های دینی را در سایه یافته‌های روان‌شناسی فراهم می‌کند .

    همان‌گونه که روان‌شناسان مخالف دین نیز در نقد تجربی فرضیات خود در خصوص دین به گستره روان‌شناسی دین روی می‌آورند ؛ در واقع روان‌شناسی به عنوان ابزاری در جهت تأیید و درک ایمان دینی ، و یا چالشی برضد آن ، در پوشش روان‌شناسی دین بکار می‌رود . این گستره علاوه بر این می‌تواند مبنا و ملاک گفتگوی میان ادیان در سطحی تجربی گردد . تحقیقات این گستره که با ابزارها و روش‌های گوناگون در جوامع با ادیان متعدد صورت می‌گیرد ، شناخت تحقیقی ادیان را امکان پذیر می‌سازد . در واقع تحقیقات روان‌شناسی دین گرایش‌ها و پیامدهای مشترک و متمایز دینداری در نمونه‌های مورد بررسی برمبنای ادیان مختلف را آشکار میسازد و فرایند گفتگوی میان ادیان را تسهیل می‌کند ، و بر همین اساس می‌تواند یکی از مبانی و محورهای گفتمان بین ادیان گردد . استفاده از روان‌شناسی دین در این زمینه دامنه گفتگوی میان ادیان را از سطح نظری به سطح تجربی می‌کشاند .”[2]

     

    Abstract

     

                pcychology of religion is infact the study of religion from the internal and personal viewpoint . This field or subject tries , by way of pcychologicalanalisis , to survey the origin of religion and its consequences .

    Many agreeing or disagreeing opinios have been presented on it

    At first chapter we exactly pay to causes and motives about the appearance of this religion’s pcychological view , historical progress , notable theories and opinions in the connection , and the outcomes of making clear the personal and pcychological viewpoint of religion , which religious pluralism is one of the momentous subject among them .

           In pcychological religion subject , we can call religious experiment  which is one of the serious and significant subject , that , as the foundation of this notion , has been attended by thinkers , philosophers , and pcychologists . Religious experiments progress the knowledge ; and this is one of the considered and outstanding hypothesis in the discussion , thus the objectivity of the religious experiment , whether it is true or not , is another      hypothesis in the fieid . 

           The relation of the different opinions on the subject , which are  mentioned in the second chapter , more facilitate one's to express his view .

              In final chapter we briefly , not only have paid to criticize and survey the subject , but also tried to state the viewpoints of contemporary thinkers ; and at the final pages the conclusion is mentioned 

     

     

  • فهرست و منابع پایان نامه روان‌شناسی دین

    فهرست:

    چکیده

    مقدمه ………………………………………………………………………………… 1

    فصل اول

      رابطه روانشناسی و دین ………………………………………………………… 11

      تعریف دین  ……………………………………………………………………… 15

      بررسی تئوریهای روانشناسانه دین  …………………………………………… 21

        تئوری تحولی پیاژه  ………………………………………………………… 22

        تئوری اریکسون  ……………………………………………………………. 25

        آلپورت   ……………………………………………………………………… 27

        یونگ  ………………………………………………………………………… 30

        هیوم  ………………………………………………………………………….. 35

        فروید  ………………………………………………………………………… 42

            علل گرایش به دین   ……………………………………………………… 47

            پیامدهای گرایش به دین  ………………………………………………… 50

    الف

     

        جیمز…………………………………………………………………………… 51

     

      تجربه ‌ دینی  ……………………………………………………………………… 59

      تعارض علم و دین ……………………………………………………………… 60

      کثرت‌گرایی دینی   ……………………………………………………………… 68

    فصل دوم

      تعریف تجربه دینی ……………………………………………………………… 76

      پیشینه تاریخی تجربه دینی   …………………………………………………… 79

      اقسام تجربه دینی   ……………………………………………………………… 83

      دیدگاههای مختلف در مورد انواع تجربه‌های دینی ………………………… 86

        تجربه دینی نوعی احساس است  ………………………………………… 86

        تجربه ‌ دینی نوعی تجربه مبتنی بر ادراک حسی است  ………………… 95

        تجربه دینی ارائه نوعی تبیین مافوق طبیعی است  ……………………… 98

      نمونه‌های تجربه دینی ………………………………………………………… 104

      آیا تجربه‌های دینی هسته مشترکی دارند …………………………………… 118

      تجربه‌های عرفانی ……………………………………………………………… 120

    ب

     

        آیا تجارب عرفانی معرفت‌زا است ……………………………………… 131

     

      آیا تجربه ‌ دینی می‌تواند اعتقاد دینی را توجیه کند ………………………… 135

    فصل سوم

      نگاهی نقادانه به موضوع ……………………………………………………… 149

        تقدم شرک بر یکتا پرستی………………………………………………… 164

        موهوم پنداری باورهای دینی  …………………………………………… 165

        گناه نخستین………………………………………………………………… 166

        خدای پدرگونه  …………………………………………………………… 167

        مفهوم جنسیت   …………………………………………………………… 168

        تعمیم ناروا  ………………………………………………………………… 170

    فهرست منابع و مآخذ (فارسی) …………………………………………… 180

    فهرست منابع و مآخذ (انگلیسی) ………………………………………… 184

    ج

     

    چکیده انگلیسی………………………………………………………………… 185 

     

     

     

    منبع:

     استور ، آنتونی . فروید . ترجمه حسن مرندی . انتشارات طرح نو . 1375

    الیاده ، میرچا . فرهنگ و دین (برگزیده مقالات دائره المعارف دین ) . ترجمه بهاءالدین خرمشاهی . تهران طرح نو . 1374

    3 الیاده ، میرچا . دین پژوهی . ترجمه بهاءالدین خرمشاهی . پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی . 1375 .

    4 استیس ، والتر . عرفان و فلسفه . ترجمه بهاءالدین خرمشاهی . تهران سروش . 1367

    5 باربور ، ایان .  علم و دین . ترجمه بهاءالدین خرمشاهی . مرکز نشر دانشگاهی . چاپ سوم . 1379 .

    6 پاپکین ، ریچارد/ استرول ، آوروم . کلیات فلسفه. ترجمه دکتر سید جلال‌الدین مجتبوی . انتشارات حکمت . چاپ سوم . 1402 قمری .

    7 پترسون ، مایکل . عقل و اعتقاد دینی . ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی . انتشارات طرح نو . 1379 .

    8 پراودفوت ، وین . تجربه دینی . ترجمه عباس یزدانی . قم: مؤسسه فرهنگی طه . 1377 .

    9 جعفری ،‌محمدتقی. فلسفه دین. ترجمه بهراد راد. انتشارات الهدی. 1372 .

    10 مک دونالد، فردریک .ج . روان‌شناسی تربیتی . ترجمه زهره سرمد . دانشگاه تهران . 1355 .

    11 جیمز، ویلیام. دین و روان. ترجمه مهدی قائنی . قم: انتشارت دارالفکر. چاپ دوم .1367 .

    12 دوآن ، شولتس . روان‌شناسی کمال ، الگوهای شخصیت سالم . ترجمه گیتی خوشدل . نشر نو . 1362 .

    13 سروش ، عبدالکریم . ایدئولوژی شیطانی (دگماتیسم نقابدار) . موسسه صراط . تهران . 1374 .

    14- فروغی، محمدعلی . سیر حکمت در اروپا . انتشارات زوّار . 1317

    15 فروم، اریک. روان‌کاوی و دین . ترجمه آرسن نظریان. انتشارات پویش. 1363 .

    16- فروم، اریک . رسالت زیگموند فروید . ترجمه فرید جواهرکلام . تهران . 1358 .

    17 فروید، زیگموند. آینده یک پندار . ترجمه هاشم رضی. تهران . 1339 .

    18 فروید، زیگموند. توتم و تابو. ترجمه خنجی. تهران، کتابخانه طهوری

    19- قراملکی، احد فرامرز . موضوع علم و دین در خلقت انسان . تهران . آرایه . 1373 .

    20 گنون، رنه. سیطره کمیت و علایم آخر زمان. ترجمه دکتر علیمحمد کاردان. مرکز نشر دانشگاهی .چاپ دوم. 1365 .

    21 لگنهاوزن، محمد. اسلام و کثرت گرایی دینی.ترجمه نرجس جواندل. قم: مؤسسه فرهنگی طه. 1379 .

    22- مجتهد شبستری ، محمد . هرمنوتیک با کتاب و سنت . طرح نو . تهران . 1375 .

    23 مورنو، آنتونیو. یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمه داریوش مهرجویی. مرکز نشر دانشگاهی. 1376 .

    24 مطهری، مرتضی. انسان کامل.  انتشارات صدرا . چاپ سیزدهم. 1374 .

    25 مطهری، مرتضی. مسئله شناخت .انتشارات صدرا. 1376 .

    26 مطهری، مرتضی. مجموعه آثار. انتشارات صدرا. 1378 .

    27 هیک، جان. فلسفه دین. ترجمه بهراد راد. انتشارات الهدی . تهران. 1372 .

    28 هیوم، دیوید. تاریخ طبیعی دین .ترجمه حمید عنایت. انتشارات خوارزمی. چاپ سوم. 1360 .

    29 یونگ، کارل گوستاو. روان‌شناسی و دین. ترجمه فؤاد روحانی. تهران. کتاب‌های جیبی. 1370 .

    30 یونگ،کارل گوستاو. خاطرات،رؤیاها و اندیشه ها. ترجمه پروین فرامرزی. چاپ اول. تهران. 1356 .

    31- یونگ، کارل گوستاو . روان‌شناسی و کیمیاگری . ترجمه پروین فرامرزی . انتشارات آستان قدس . مشهد . 1370

    32 مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر. مجله قبسات. 1375 . شماره‌های : سال دوم ، ش 1 و 5 و 6 . سال سوم ، ش 2 و 3 .

     

     

    فهرست منابع و مآخذ(انگلیسی) :

    1- Alstone, William p. Perceiving God, Ithaca Cornell Vriversity Press. 1991 .

    2- Baldwin J . m . (ed) . Dictionary of philosophy and psychology . Gloucester, Mass . Peters Smitt . U.S.A . 1960 .Vs . 1-3 .

    3- Brown ,L.B. Advances in the Psychology of Religion Oxford : Pergamon Prrss . 1985 .

    4- Byrne p . “John Hick’s Philosophy of world Religions”. Scottish Journal of theology 35 . No .4 . 1982 .

    5- Collins ,G.R. Religion and Psychology in Corsini and Auerbach (Eds) , Concise Encyclopedia of Psychology . New york : John Wiley and Sons . 1996 .

    6- Edwards P.(ed) . Encyclopedia of philosophy . Macmillan publishing Co.Jnc. and the free press . New york . 1972 . Vs . 1-8 .

    7- Hastings J . (ed) , Encyclopedia of Religion and Ethics . Mundas - phrygians . New york :Gharlrs Scribners Sons . 1971 . Vs . 1-12 .

    8- John Hick , “Religious pluralism” , in A Companion to Philosophy of Religion , Philip L.Quinn and Charles Taliaferro eds . Oxford : Blackwell , 1997 .

    9- Swiburne, R .(ed). The Existance of God .Oxford : Clarendon Press . 1979 .

    10- William J . Wainwright , Philosophy of Religion , Belmont , CA : 

ثبت سفارش
عنوان محصول
قیمت