هدفهای رفتاری : در پایان این فصل ، فراگیر باید بتواند :
آبیاری قطره ای را تعریف کند .
انواع سیستم های آبیاری قطره ای را توضیح دهد .
ویژگیهای آبیاری قطره ای را بیان کند .
عوامل مؤثر در آبیاری قطره ای را نام ببرد .
محدودیت های استفاده از سیستم آبیاری قطره ای را بیان کند .
اجزا ی سیستم آبیاری قطره ای را توضیح دهد .
انواع گسیلنده ها را توضیح دهد .
نحوه اتصال گسیلنده ها به لوله جانبی را توضیح دهد.
انسداد گسیلنده ها را توضیح دهد .
شبکه لوله های توزیع آب را توضیح دهد .
نحوه اتصال لوله ها را انجام دهد .
تجهیزات ایستگاه کنترل را توضیح دهد.
شبکه آبیاری قطره ای را راه اندازی کند .
قطره چکانها را تمیز و تعویض کند .
سیستم آبیاری قطره ای را سرویس کند .
آبیاری قطره ای :
سیستم آبیاری قطره ای عبارت است از شبکه وسیعی از لوله های معمولاً باریک که آب تصفیه شده را به خاک نزدیک گیاه هدایت می کند و طی آن ، آب با فشار کم از روزنه یا وسیله ای به نام گسیلنده از شبکه خارج و به صورت قطراتی در پای بوته ریخته می شود . آبیاری قطره ای تجارتی از اواسط دهه 1960 و بعد از پیدایش و وفور شیلنگها و ضمایم پلاستیکی ارزان قیمت آغاز شد .
انواع سیستم های آبیاری قطره ای
آبیاری قطره چکانی : پخش آهسته آب بر سطح خاک به صورت قطرات مجزا یا پیوسته ، یا جریانهای باریک از روزنه های ریز را آبیاری قطره چکانی می نامند .
آبیاری زیر بستری : در این سیستم جریان آب وجود ندارد ، بلکه یک فضای رطوبتی ملایم و نسبتاً یکنواخت بنام پیاز رطوبتی در اطراف ایجاد می شود .
لوله های فوق سوراخ دار نیستند بلکه اسفنجی هستند و فن آوری آن فوق به گونه ای است که با فشار خیلی کم ( 6/0 تا 8/0 بار ) آب را از دیواره لوله تراوش می کند و پس از ایجاد یک فضای رطوبتی با اطراف خود به تعادل میرسد و به میزانی که ریشه گیاه آب را می مکد لوله هم تراوش می کند و در این سیستم هیچگونه تبخیری هم وجود ندارد
این لوله ها متناسب با نوع گیاه و شرایط آب و هوایی و اقلیم تولید می شوند . از مزارع بزرگ گرفته تا باغها ، پارکها و فضای سبز ، جنگلهای مصنوعی ،زمینهای ورزشی ، گلخانه ها ، باغجه های منازل و حتی گلدانهای کنار پنجره و گلدانهای معملی و ... می توانند به این سیستم مجهز شوند . این لوله ها به دو صورت دستی و مکانیزه در زمین قرار داده می شوند .
الف – نصب دستی : برای این منظور ابتدا توسط کارگر ترانشه مربوه باعمق های تعیین شده و با عرض حدود 30 تا 40 سانتی متر حفر گردیده و پس از قرار دادن لوله ، روی آن را با خاک مناسب و مخلوط با کود دامی پر میکنند تا محیط متخلخلی در اطراف لوله ایجاد شود .
ب – نصب مکانیزه : در این روش توسط شیارکن و یا زیر شکن های مناسب که توسط تراکتور کشیده می شود همزمان با ایجاد شیار لوله نیز خوابانیده می شود .
آبیاری فواره ای : عبارت اشز آب فشانی است که آب را به صورت چتر مانند در محل مورد نظر در کنار درخت پخش می کند و نیاز آبی نیز با اختصاص دادن یک آبفشان برای هر درخت کاملاً تأمین می شود . دبی این وسیله به طور معمول از نفوذپذیری خاک بیشتر است ، بنابراین اخداث یک تشتک کوچک در پای درخت برای کنترل توزیع آب توصیه می شود .
آبیاری مه پاش : پخش آب به وسیله یک اشانک یا مه پاش کوچک بر سطح خاک را « آبیاری مه پاش » می نامند .
ویژگیهای آبیاری قطره ای :
آبیاری قطره ای داریی ویژگیهای منحصر به فرد است که در دیگر روشها بندرت دیده می شود .
این ویژگیها را می توان چنین بیان کرد :
فقط بخشی از خاک مرطوب شده و آبیاری می گردد
مقدار بده آبی و همچنین فشار مورد نیاز برای آبیاری در حد کم و ضعیفی است .
تأسیسات شبکه آبیاری خیلی سبک است و در محل های ثابتی قرا ر می گیرند .
باعث خیس و مرطوب شدن برگها و پوشش گیاهی نمی گردد .
روش مطلوبی برای حاصلخیزی نیز بحساب می آید .
از سایر فعالیتهایی که معمولاً بر روی گیاه صورت می پذیرد کاملاً مستقل است .
در اکثر موارد ضرورت اتوماتیک کردن سیستم را میطلبد ( بنابراین انتقال آب به مقدار کم و دفعات بیشتری انجام می شود .
عوامل مؤثر در آبیاری قطره ای
قبل از تصمیم گیری در مورد اجرا و بخصوص قبل ا ز شروع طراحی سیستم آبیاری قطره ای باید عوامل مختلفی از قبیل خاک ، منابع آب ، نوع زراعت ، آب و هوا و غیره مورد بررسی قرار گیرد .
محدودیت های استفاده از سیستم آبیاری قطره ای
متأسفانه ، امکان استفاده از آبیاری قطره ای – با تمام مزایایی که دارد – محدود می باشد .
عواملی که این محدودیت را بوجود می آورند به شرح ذیل است :
سرمایه گذاری اولیه نسبتاً زیاد می باشد .
خطر تجمع نمک در ناحیه ریشه گیاه وجود دارد .
مجاری قطره چکانها بر اثر وجود مواد زاید در آب آبیاری مسدود می گردد .
لوله های پلاستیکی بکار رفته در شبکه ، تحت تاثیر اشعه ماوراء بنفش خورشید قرار می گیرد و بتدریج کیفیت خود را از دست می دهد .
لوله های پلاستیکی ( پلی اتیلن )در معرض خطر جوندگان صحرایی می باشند .
مواد شیمیایی تزریقی در سیستم ممکن است روی جنس لوله ها اثر نامطلوب بگذارد .
اگر اشکالاتی در فیاتر ها بروز دهد ، مواد نا خالص وارد لوله ها و سپس قطره چکانها شده ، آنها را مسدود می سازد .