پایان نامه مهارت های زندگی در مثنوی معنوی مولوی

تعداد صفحات: 149 فرمت فایل: word کد فایل: 10002370
سال: 1393 مقطع: مشخص نشده دسته بندی: پایان نامه ادبیات فارسی
قیمت قدیم:۲۱,۵۰۰ تومان
قیمت: ۱۹,۴۰۰ تومان
دانلود مقاله
  • خلاصه
  • فهرست و منابع
  • خلاصه پایان نامه مهارت های زندگی در مثنوی معنوی مولوی

    پایان نامه کارشناسی ارشد (M.A)

    رشته زبان و ادبیات فارسی

    چکیده:

       انسان، همواره برای بهبود کیفیت زندگی و مقابله با مشکلات پیش روی خود و در نهایت رسیدن به کمال وجودیش که همانا هدف خلقت اوست، ناگزیراز به کار بستن مهارت هایی است تا او را در پیمودن این مسیر یاری کند.

       عارفان مسلمان توانسته اند با گویاترین زبان به تبیین ژرفای وجود آدمی و نیازهای ثابت و متغیّر وی بپردازند. و این نتیجه ی تأثیرپذیری آن ها از اصول و مبانی تربیت دینی است . مولوی بلخی در زمره ی عارفان بزرگی است که نیازهای زیست فردی واجتماعی انسان را در قالب حکایات و تمثیل برای ایجاد و استمرار حیاتی سالم و طیّبه گوش زد کرده است.

       شناخت خطّ سیر اندیشه های تعلیمی مولوی، بیان مهارت های زندگی به شیوه های مختلف در مثنوی از اهداف اصلی پژوهش حاضر محسوب می شود. در این پایان نامه جلوه های مهارت های زندگی در مثنوی معنوی شامل؛ مهارت های ارتباطی در روابط اجتماعی، مهارت های روابط بین فردی، مهارت های شناختی، مهارت های اجتماعی، مهارت های بهداشت، سلامت روان وجسم و هم چنین مهارت های معنوی و اخلاقی، به صورت تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه نشان می دهد که مولوی ضمن ترجیح دادن بعد روحی انسان بر بعد جسمی او، مهارت های بی شماری را جهت داشتن یک زندگی سالم و مفید در مثنوی ارائه می دهد؛ امّا بیشترین تأکید او بر مهارت های ارتباطی، اجتماعی و سلامت روان است و خطّ سیر فکری واحدی را در این زمینه دنبال می کند. هم چنین آراء این عارف انسان شناس مسلمان و پرورش یافته در قلمرو فرهنگ اسلامی و ایرانی در زمینه های بسیاری، نظیر تقویت مهارت ارتباط مؤثّر، روابط بین فردی، عزّت نفس، خودآگاهی و کنترل هیجانات منفی، شباهت های حیرت انگیزی با افکار روان شناسان انسان گرای معاصر دارد، که باز گویی آن ها می تواند در بهبود کیفیت زندگی افراد به کار آید.

    کلید واژگان:مثنوی معنوی، مولوی،مهارت های زندگی،انسان، روان،رابطه،فرد،اجتماع.

    مقدّمه:

       یکی از عوامل رشد و کمال آدمی، استفاده از تجربه های گذشته خود و دیگران است. انسان  آن گاه که وارد زندگی این دنیا می شود، به تعبیر قرآن کریم، معلومات و سرمایه ی علمی ندارد:«وَاللهُ أََخرَجَکُمْ مِن بُطُونِ أُُمَّهاتِکُم لا تَعلَموُنَ شَیئاً؛ خداوند شما را از شکم مادرانتان بیرون آورد در حالی که چیزی نمی دانستید.»(نحل:78)

       با استفاده از آیه فوق، انسان به هنگام تولّد، معلومات آگاهانه ندارد؛ بلکه به تدریج قدرت اندیشه و فهم حقایق را به دست می آورد. نیروی عقل انسان کم کم تقویت می شود و در اثر برخورد با مسائل مختلف، معلومات بیشتری می اندوزد.

       «آدمی در مسیر تکاملی خود، مالک منابع و وسایلی برای زندگی مؤثّر است، اوست که می تواند خود را در زمان حال تجربه کند و گذشته و آینده را از طریق به یاد آوردن و پیش بینی  وقایع به تجربه در آورد و از طریق همین آگاهی ها و تجارب خود، قادر به انتخاب باشد و مسئولیّت رفتارهای نهان و آشکار خود را بپذیرد و توانایی آن را به دست آورد که پاسخ های مناسبی به محرّک های درونی و بیرونی خود ارائه نماید و به عنوان موجودی متکامل شامل جسم، هیجانات، افکار، احساسات و ادراکات در محیطی مناسب به اصلاح و تعادل رفتار خود بکوشد و خود را به شکوفایی برساند.» (آقازاده،1379 :52)

       برای دست یابی به فضایل، موانع و درد ها و رنج های فراوانی در برابر انسان است. اگر آدمی بتواند به مشکلات خود فائق آید و از سدهای پیش راه بگذرد، نگه داشتن و پایداری فضیلت های به دست آمده را آسان از دست نمی دهد.

       امروزه افراد انسانی در پرورش هوش و استعداد خود و فرزندانشان نسبت به گذشته قدم های محکم تر و مؤثّرتری بر می دارند و انتظاراتشان در زمینه ی  کارآمدی خویش و افراد وابسته نیز بالاتر رفته است. آن ها دریافته اند که برای دست یابی به این مهم که همانا داشتن قدرت و توانایی بیشتر در راه رسیدن به اهداف عالی تر است، باید تفکّر و اندیشه ی خویش را در سطوح بالاتری پرورش داد.                                               

       متون ادب فارسی سرشار از راه برد ها و راهکار هایی هستند که می توانند ارتباطی مداوم با مخاطبان برقرار نمایند. «در میان این همه آثار اخلاقی، مثنوی معنوی مولوی ویژگی خاص خود را دارد. جلال الدّین در کتاب مثنوی صدها مطلب ارزنده درباره ی معارف عمومی و الهیّات و ارزیابی موجودیّت انسانی مطرح کرده است. درباره ی این مطالب سخنان گوناگون و اندیشه های متعدّد ابراز نموده است. با دقّت کافی در آن مطالب، این حقیقت روشن می شود که منظور اصیل جلال الدّین و یگانه هدف او نشان دادن راه های تصفیه و تزکیه روح برای رهسپار شدن به سوی خداست.»(جعفری،1366،جلد1 :24)

       زرّین کوب معتقد است :«ویژگی دیگر مولانا دقّت در جزئیات زندگی روزمرّه ی مردم کوی و برزن است که غالباٌ اندیشه های جالب و دقیقی هم به گوینده در سرودن مثنوی داده و رنگ واقع بینی خاصّی به مثنوی می دهد .»(زرّین کوب، 1374،جلد1 :215)

       در مثنوی، مولوی روند زندگی به سمت تکامل اخلاقی انسانی را دنبال می کند و از قالب حکایت برای بیان بهترین روش های زندگی بهره می گیرد روش هایی شامل مهارت های کنار آمدن با پیچید گی های اجتماعی و تصمیم گیری شخصی که به حفظ سلامت روان و روابط موفّق اجتماعی می انجامد. چنان که خود در معرّفی این اثر گران قدر می فرماید :«این کتاب باغ دل هاست، انبوه از درختان وآکنده از چشمه ساران حکمت و معرفت. در نزد اصحاب مرتبت و ارباب کرامت بهترین جایگاه و نکوترین رامشگاه است. نیکان از آن خورند و نوشند و رها شدگان از بند هوی نیز از آن شادمان و پر نشاط .

       این کتاب شفای بیماری های روحی و زداینده ی اندوه ها و گشاینده ی رازها و آشکار کننده ی اسرار و حقایق  قرآنی و فراخی دهنده ی روزی و رزق معنوی و پیراینده ی اخلاق از هر زشتی و پلیدی است.»(زمانی،1392،1 :48)

       این پژوهش بیان می کند که مولوی از این مهارت ها آگاهی داشته و آن را با تصویر پردازی عاطفی به مخاطب خود ارائه کرده که امروزه با نظریه های روان شناسان عصر حاضر مطابقت دارد. این گونه مهارت ها در علوم جدید تحت عنوان «مهارت های زندگی» بحث می شوند.

          فصل اوّل

       کلّیات تحقیق

    1-1-بیان مسأله

       زندگی فرایند جاری در کلّ اجزای هستی است که اهل صلح با ایجاد آهنگ آشتی در میان اضداد، برنده ی مصاف با آن و نا کسان با جنگ و جدال و توجّه به رنگ ها بازنده ی آن هستند.

        «هر ذرّه ای دوان است تا زندگی  بیابد                  تو  ذرّه ای  نداری  آهنگ  زندگانی

        آن ها که اهل صلحند بردند زندگی را                  وین ناکسان بمانند در جنگ زندگانی»

                                                                                    (مولوی،1363 :2961)

       امروزه، علی رغم ایجاد تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه های زندگی، بسیاری از انسان ها  در برخورد با مسائل مختلف زندگی، فاقد توانایی های لازم و اساسی و اصطلاحاً مهارت های لازم برای آن هستند و به همین سبب در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی روزمرّه و مقتضیّات آن آسیب پذیر ظاهر می شوند و چه بسا در برخی موارد در تخریب خویش تسلیم می شوند.

       از سویی دیگر انتظار می رود انسان امروزی با اطّلاعاتی که در زمینه های مختلف دریافت می نماید، با توان بالاتری با مسائل برخورد نماید و به طور مؤثّرو کاربردی در جهت حلّ مشکلات خود گام بردارد. این امر مستلزم «مهارت های زندگی» است.

       «مهارت های زندگی رفتارهایی هستند که برای آشنایی افراد با راه های درست معاشرت با خود، دیگران و افزایش توانایی های روانی، اجتماعی و دینی افراد متناسب با فرهنگ جامعه شان آموزش داده می شوند که در دنیای پیشرفته و پیچیده ی کنونی، چگونه زندگی نمایند تا آسیب پذیری

     کمتری داشته باشند و در رقابت های اجتماعی همیشه بازنده نباشند؛ چگونه خطرات را از خود دور سازند و در مورد توانمندی های خود به باورهای پایداری برسند.»(خنیفر و پورحسینی،1390 :17)

       عارفان مسلمان با حفظ اصول و مبانی انسان شناسی دینی و در عین زیستن در فضای چند فرهنگی با گویاترین زبان به تبیین ژرفای وجود آدمی و نیازهای ثابت و متغیّر وی پرداخته اند. از آن جمله مولانا جلال الدین بلخی، شاعر و عارف بلند پایه، در قرن هفتم هجری، یک روان شناس و جامعه شناس چیره دست و آگاه به نفوس بشری است؛ لذا کتاب ارزشمند مولوی به نام «مثنوی معنوی» را می توان درباره ی موضوع مهمّ مهارت های زندگی، مورد بررسی قرار داد.

        بنابراین مسأله ی اساسی این پایان نامه این است که همه ی افراد جامعه می توانند با مطالعه  آن، مانند هر گونه کتاب آموزشی دیگر، سطح آگاهی خود را در زمینه ی مهارت های زندگی، نحوه ی مقابله با هیجان ها و جلوگیری از بروز موقعیّت های تنش زا ارتقا بخشند ودر جهت اصلاح تفکّر و سلامت روانی خود گام بردارند و این مهم ترین راز ماندگاری مثنوی است که مولوی به شیوه ی تصویر پرداز عاطفی و در قالب حکایت و اشعار روان و زبان صریح به مخاطب خود می آموزد.

    1-2- ضرورت و هدف تحقیق

       با این که تحقیقات بسیاری در مورد مثنوی معنوی مولوی انجام شده، امّا کتاب، رساله وپایان نامه ای با عنوان «مهارت های زندگی» در مثنوی مولوی صورت نگرفته است؛ لذا با توجّه به جایگاه مولوی و مثنوی در جهان امروز و فقدان پژوهش های لازم در این زمینه، انگیزه ای شد تا ضرورت انجام این تحقیق نمایان شود.

        مولوی در مثنوی سخنان و حکایات بسیاری را برای بیان و توصیف اهداف مهارت های زندگی با توجه به نیاز انسان ها اختصاص داده است. در این تحقیق سعی بر این خواهد بود که با استناد به اشعار مثنوی مولوی، ابیات و داستان هایی که در آن ها این مفهوم بازگو شده است را استخراج کرده و به بررسی جایگاه و اهمیت آموزش مهارت ها و به کارگیری آن ها در زندگی از دید این متفکّر بزرگ قرن هفتم هجری پرداخته شود.

    1-3- فرضیه ها ی تحقیق

    مولوی بر مهارت های زندگی به ویژه مهارت های فردی، ارتباطی، روابط بین فردی، شناختی، اجتماعی، معنوی و اخلاقی در قالب حکایات و ابیات پر مغز تأکید دارد.

    مولوی در قرن هفتم هجری با استفاده از فرهنگ اسلامی و قرآنی ، شناخت تام و کاملی از انسان و نیاز های او داشته است.

    مولوی بعد روحی انسان را بر بعد جسمانی او ترجیح داده و حقیقت وجود انسان را اندیشه، بصیرت و عقلانیّت قلمداد می کند.

    نظرات مولوی در باره ی مهارت های زندگی، نزدیکی بسیاری با نظرات روان شناسان بزرگ دنیا و صاحب نظران عرصه ی تعلیم و تربیت دارد.

    1-4- پیشینه ی تحقیق

        دربررسی سوابق مطالعاتی مربوط به این موضوع به صورت مستقل کتاب یا پایان نامه ای نوشته نشده اما مقاله هایی به وسیله صاحب نظران در محافل و نشریات علمی و ادبی منتشر شده است که در این پژوهش به چند مورد از این بررسی ها اشاره می گردد:

        علی فتح اللهی و قاسم صحرایی در مقاله ای با عنوان «ابعاد اجتماعی مهارت های زندگی از دیدگاه مولوی» به بررسی مهارت های ارتباطی پرداخته اند و از آن جمله، مهارت دوست یابی و نگهداری دوستان از دید مولوی را بررسی کرده اند.

       کیومرث فلّاحی در مقاله ی «مولانا و جلوه های ارتباط غیر کلامی در مثنوی» دیدگاه مولوی را در این زمینه بررسی کرده است.

    1-5-روش تحقیق:

       روش تحقیق این پایان نامه به روش اسنادی و کتابخانه ای از نوع توصیفی و تحلیل محتوا بر    پایه ی مطالعه مستقیم متون صورت گرفته و از کتب و مقالاتی که در رابطه با موضوع تحقیق در دسترس بود، مطالب مهم را فیش برداری نموده و بعداز دسته بندی فیش ها و با توجه به فصول در نظر گرفته شده هر مطلب در جای مناسب خود قرار گرفته است.

              فصل دوم

              شرح حال

     جلال الدین محمّد بلخی

        مشهور به «مولوی»

    2-1-جایگاه مولوی

       «مولانا جلال الدّین محمّدبن سلطان العلما بهاءالدین محمّدبن حسین بن احمدخطیبی بکری بلخی، یکی از بزرگترین و تواناترین گویندگان متصوَفه و از عارفان نام آور و ستاره ی درخشنده و آفتاب فروزنده ی آسمان ادب فارسی،شاعر حساس صاحب اندیشه و از متفکّران بلامنازع عالم اسلام است.»(صفا،1361، 2 : 105)

       فروزانفر در توصیف شخصیّت و جایگاه او می فرماید:« او از حیث اخلاق و خیرخواهی خلق به بزرگترین انبیا و اولیا و مردان خدا و خدمت گزاران عالم انسانیّت شبیه است و از روی حق و راستی می توان او را در ردیف بزرگ ترین راهنمایان بشر قرار دارد.»(فروزان فر، 1387 : 196)

       شجری در توصیف مولوی، به نقل از صفا می نویسد: «قرن هاست آفتاب جسمانیت مولانا، ترک این گلشن کرده است و چهره در نقاب خاک کشیده تا تحت الارض را روشن کند. اما آفتاب معرفتی را که او برافروخته و از مثنوی و دیگر آثار معنوی خویش برتافته، بدون کسوف و احتراق، مشرق جان و عقل طالبان عاشق را حیات بی بها بخشیده است و هر کس به فراخور و تناسب نقد حال و پیمانه ی جان خویش از آن قطره ها و جرعه ها و جوی ها نوشیده است.»(شجری،1386 : 14)

        آنه ماری شیمل، مولوی شناس معاصر، ضمن بیان این مطلب که در غرب، هیچ عارف و شاعر دیگری از جهان اسلام به اندازه ی مولوی و به خوبی او مشهور نشده است، معتقد است: « مولانا خود الگویی از تجربه ی مرگ روحانی و رستاخیز است؛ الگویی از فنا و بقا. در میان تمامی عرفایی که درباره ی آن ها مطالعه کرده ام، مولانا کامل ترین نمونه از زندگی عارفان را داشته است. شاید حتّی از موضعی بسیار رفیع، او الگویی برای هر نوع زندگی انسانی است.»(شیمل،1389 : 36)

        توفیق سبحانی در باره ی شیوه ی شاعری مولوی می گوید: «مولانا شعر را چون سخن گفتن می داند وزن و قافیه مورد پسند او نیست. مولانا به فرهنگ پیش از زمان خویش واقف است. قرآن کریم، احادیث، افسانه ها، رویدادهای تاریخی و... همه را در کلام خود به کار می برد. توان گفت شعر ایرانی با سنایی قوام یافت و با عطّار مظهر معانی لطیف شد و با مولانا جلال الدین به کمال دست یافت.»(سبحانی،1369 : 254)

  • فهرست و منابع پایان نامه مهارت های زندگی در مثنوی معنوی مولوی

    فهرست:

    چکیده.......................................................................................................................... 1

    مقدّمه........................................................................................................................... 2

    فصل اول: کلیات تحقیق

    1-1. بیان مسئله........................................................................................................... 5

    1-2. ضرورت و هدف تحقیق....................................................................................... 6

    1-3. فرضیه های تحقیق............................................................................................... 6

    1-4. پیشینه ی تحقیق................................................................................................... 7

    1-5. روش تحقیق........................................................................................................ 7

    فصل دوم: شرح حال مولوی

    2-1. جایگاه مولوی...................................................................................................... 9

    2-2. وضعیت سیاسی و اجتماعی زمان مولوی................................................................ 10

    2-3. شرایط ایدئولوزیک جامعه..................................................................................... 11

    2-4. تولّد، تخلّص و فوت............................................................................................ 12

    2-5. نزدیکان مولوی.................................................................................................... 12

    2-6. تحصیلات مولوی................................................................................................. 13

    2-7. عقاید و تصوّف مولوی......................................................................................... 13

    2-8. آثار مولوی........................................................................................................... 14

    فصل سوم: مهارت های زندگی، تعاریف و مروری بر سیر تکامل آن ها

    3-1. مقدّمه.................................................................................................................. 17

    3-2. مفهوم لغوی و اصطلاحی مهارت های زندگی......................................................... 18

    3-3. اهمیت مهار های زندگی....................................................................................... 18

    3-4. تاریخچه ی مهارت های زندگی............................................................................ 19

    3-5. مهارت های زندگی در آموزه های دینی................................................................. 20

    3-6. مهارت های زندگی در ایران کهن.......................................................................... 21

    3-6-1. قابوس نامه...................................................................................................... 21

    3-6-2. اخلاق ناصری................................................................................................. 22

    3-6-3. مرزبان نامه...................................................................................................... 23

    3-6-4. کلیله و دمنه.................................................................................................... 23

    3-7. قلمرو مهار های زندگی........................................................................................ 24

    فصل چهارم: بررسی مهارت زندگی در مثنوی معنوی مولوی

    4-1. مهارت های شناختی............................................................................................ 28

    4-1-1. مهارت تفکّر انتقادی از دیدگاه روان شناسان................................................... 28

    4-1-1-1. تفکّر انتقادی و راه های تقویت آن از دیدگاه مولوی....................................... 28

    4-1-1-1-1. مشاهده ی دقیق موقعیت ها و ارزیابی دلایل و شواهد................................ 29

    4-1-1-1-2. پرهیز از ظاهربینی .................................................................................. 31

    4-1-1-1-3. پرهیز از قیاس به نفس............................................................................ 33

    4-1-1-1-4. پرهیز از تقلید کور کورانه........................................................................ 33

    4-1-1-1-5. افزایش علم و آگاهی.............................................................................. 33

    4-1-1-1-6. سؤال مناسب.......................................................................................... 34

    4-1-1-1-7. استدلال.................................................................................................. 34

    4-1-1-1-8. عاقبت بینی............................................................................................ 35

    4-1-1-1-9. پاکی دل از هواهای نفسانی...................................................................... 37

    4-1-2. مهارت تفکّر خلّاق......................................................................................... 38

    4-1-2-1. تفکّر خلّاق و راه های تقویت آن از دیدگاه مولوی.......................................... 38

    4-1-2-1-1. افزایش علم و آگاهی.............................................................................. 40

    4-1-2-1-2. پیروی از استاد....................................................................................... 40

    4-1-2-1-3. جست و جوی اطّلاعات جدید................................................................ 41

    4-1-2-1-4. دوراندیشی............................................................................................ 41

    4-1-2-1-5. خوردن لقمه حلال، پرهیز از انباشتن شکم و پرهیز از گرسنگی................... 42

    4-1-2-1-6. تقوی .................................................................................................... 43

    4-2. مهارت های فردی............................................................................................... 44

    4-2-1. خودآگاهی..................................................................................................... 44

    4-2-1-1. خودآگاهی از دیدگاه مولوی......................................................................... 44

    4-2-1-1-1. آگاهی از نقاط ضعف و قوّت خویش....................................................... 46

    4-2-1-1-2. تلاش و کوشش..................................................................................... 47

    4-2-1-1-3. داشتن نگرش مثبت و لذّت بردن از زندگی............................................... 48

    4-2-2. عزّت نفس..................................................................................................... 48

    4-2-2-1. عزّت نفس و راه های تقویت آن از دیدگاه مولوی.......................................... 50

    4-2-2-1-1. کمال جویی............................................................................................ 51

    4-2-2-1-2. افزایش آگاهی........................................................................................ 52

    4-2-2-1-3. خودباوری............................................................................................. 52

    4-2-2-1-4. انس با خدا............................................................................................ 52

    4-3. مهارت های بهداشت و سلامت روان و جسم...................................................... 54

    4-3-1. مهارت سلامت روان...................................................................................... 54

    4-3-1-1. شناخت و کنترل هیجان های خود و دیگران از دیدگاه مولوی..................... 54

    4-3-1-1-1. غم....................................................................................................... 57

    4-3-1-1-1-1. توجّه به ناپایدار بودن تعلّقات ............................................................. 57

    4-3-1-1-1-2. سپاسگزاری و توکّل............................................................................ 58

    4-3-1-1-1-3. یاری جستن از خدا و پذیرفتن حقیقت................................................ 58

    4-3-1-1-1-4. در نظر گرفتن حکمت خدا................................................................. 59

    4-3-1-1-1-5. صبر و تسلیم در برابر رضای الهی....................................................... 60

    4-3-1-1-2. حرص و طمع....................................................................................... 60

    4-3-1-1-2-1. بیزاری و دوری از طمع...................................................................... 63

    4-3-1-1-2-2. قطع تعلّقات ..................................................................................... 63

    4-3-1-1-2-3. پرهیز از آرزوهای دور و دراز............................................................. 63

    4-3-1-1-2-4. قناعت............................................................................................... 63

    4-3-1-1-2-5. عشق الهی......................................................................................... 64

    4-3-1-1-3. حسد.................................................................................................... 64

    4-3-1-1-3-1. استعانت از خدا.................................................................................. 66

    4-3-1-1-3-2. خضوع در برابر اولیاءاللّه.................................................................... 66

    4-3-1-1-4. خودخواهی.......................................................................................... 66

    4-3-1-1-4-1. تواضع و فروتنی................................................................................ 66

    4-3-1-1-5. خشم.................................................................................................... 66

    4-3-1-1-5-1. ایمان و تقویت رابطه با خدا................................................................ 68

    4-3-1-1-5-2. مدیریت خشم .................................................................................. 68

    4-3-1-1-5-3. مهرورزی و اجتناب از کینه توزی........................................................ 68

    4-3-1-1-5-4. حلم و بردباری.................................................................................. 69

    4-3-1-1-5-5. خضوع و خشوع................................................................................ 69

    4-3-1-1-5-6. گذشت و احسان................................................................................ 69

    4-3-1-2. عشق های حقیقی موجب سلامت روان...................................................... 70

    4-3-2. مهارت سلامت جسمانی................................................................................. 71

    4-3-2-1. پرهیز از شکم بارگی.................................................................................... 71

    4-3-2-2. تمرین گرسنگی.......................................................................................... 71

    4-4. مهارت های ارتباطی در روابط اجتماعی.............................................................. 73

    4-4-1. ارتباط کلامی مؤثّر......................................................................................... 74

    4-4-1-1. هم حسّی................................................................................................... 75

    4-4-1-2. گوش دادن................................................................................................. 75

    4-4-1-3. لحن مناسب............................................................................................... 75

    4-4-1-4. جلب اعتماد مخاطب................................................................................... 76

    4-4-1-5. سنجیده سخن گفتن..................................................................................... 76

    4-4-1-6. سخن متناسب با مخاطب............................................................................. 77

    4-4-1-7. پرهیز از کلام متکبّرانه.................................................................................. 77

    4-4-1-8. اشتیاق گوینده............................................................................................. 77

    4-4-1-9. کمال وجودی و مقبولیت گوینده................................................................... 78

    4-4-1-10. اشتیاق شنونده........................................................................................... 78

    4-4-1-11. دلپذیری و دل انگیختگی کلام.................................................................... 79

    4-4-1-12. کلام صادقانه و جذّاب.............................................................................. 79

    4-4-2. مهارت ارتباط غیر کلامی مؤثّر....................................................................... 80

    4-4-2-1. ارتباط غیر کلامی مؤثّر در طرز نگاه ............................................................. 80

    4-4-2-2. ارتباط غیر کلامی مؤثّر در حالت چهره.......................................................... 81

    4-4-3. مهارت ابراز وجود و جرأت مندی.................................................................. 82

    4-4-3-1. خداشناسی و تقوی...................................................................................... 82

    4-4-3-2. رعایت ادب و احترام و پرهیز از گستاخی..................................................... 83

    4-5. مهارت های روابط بین فردی............................................................................... 85

    4-5-1. مهارت دوست یابی........................................................................................ 85

    4-5-1-1. معیار های انتخاب دوست از دیدگاه مولوی................................................ 88

    4-5-1-1-1. دوست مؤمن.......................................................................................... 88

    4-5-1-1-2. دوست کریم.......................................................................................... 89

    4-5-1-1-3. دوست صالح......................................................................................... 89

    4-5-1-1-4. دوست عاقل.......................................................................................... 89

    4-5-1-2. نگهداری دوستان....................................................................................... 89

    4-5-1-2-1. پرهیز از سخن ناصواب........................................................................... 89

    4-5-1-2-2. پرهیز از تکبّر......................................................................................... 90

    4-5-1-2-3. ابراز محبّت و خوش خلقی..................................................................... 90

    4-5-1-2-4. انتقاد پذیر بودن...................................................................................... 91

    4-5-1-3. حفظ استقلال در بین دوستان..................................................................... 91

    4-5-1-3-1. حفظ راز................................................................................................ 92

    4-5-1-3-2. جدایی از دوستان نامناسب...................................................................... 93

    4-5-2. پرهیز از دشمن تراشی.................................................................................... 93

    4-5-2-1. صبر و مدارا با دشمنان................................................................................. 95

    4-5-2-2. پرهیز از کینه توزی...................................................................................... 95

    4-5-2-3. پرهیز از مشورت با دشمنان.......................................................................... 95

    4-5-3. مهارت همدلی و دیدگاه مولوی...................................................................... 96

    4-5-3-1. امیدواری.................................................................................................... 97

    4-5-3-2. مصاحبت با دوستان..................................................................................... 97

    4-5-3-3. بهره جویی از محضر اهل دل....................................................................... 98

    4-5-3-4. کناره جویی از مجالست با نااهلان................................................................ 98

    4-6. مهارت های اجتماعی..................................................................................... 100

    4-6-1. مهارت تصمیم گیری و دیدگاه مولوی........................................................ 100

    4-6-1-1. توجّه به مختار بودن و مسئو لیّت پذیر بودن انسان..................................... 101

    4-6-1-2. وجود تقوی........................................................................................... 102

    4-6-1-3. وجود عقل و خرد.................................................................................. 102

    4-6-1-4. افزایش آگاهی........................................................................................ 103

    4-6-1-5. عاقبت بینی............................................................................................ 103

    4-6-1-6. مشورت................................................................................................. 103

    4-6-1-6-1. شرایط مشورت.................................................................................. 104

    4-6-1-7. صبوری................................................................................................. 106

    4-6-1-8. در نظر گرفتن توجّه و مشیّت پروردگار.................................................... 106

    4-6-1-9. توکّل..................................................................................................... 107

    4-6-1-10. تلاش و پرهیز از کاهلی....................................................................... 107

    4-6-1-11. امیدواری............................................................................................. 108

    4-6-2. مهارت حلّ مسأله..................................................................................... 110

    4-6-2-1. درک و تحلیل ماهیّت مسائل و مشکلات.................................................. 110

    4-6-2-2. داشتن امید و افکار و خیالات مثبت......................................................... 111

    4-6-2-3. صبوری................................................................................................. 111

    4-6-2-4. پرهیز از خودخواهی............................................................................... 114

    4-6-2-5. قانع بودن.............................................................................................. 114

    4-6-2-6. صدقه و احسان...................................................................................... 114

    4-6-2-7. شکرگزاری و عبرت آموزی..................................................................... 114

    4-7. مهارت های معنوی......................................................................................... 116

    4-7-1. مهارت ارتباط با خدا................................................................................. 116

    4-7-1-1. شناخت خدا.......................................................................................... 116

    4-7-1-1-1. توجّه به فطرت انسان......................................................................... 118

    4-7-1-1-2. تفکّر در آثار خلقت........................................................................... 118

    4-7-1-1-3. توجّه به هدف آفرینش....................................................................... 119

    4-7-1-1-4. توجّه به نظم آفرینش.......................................................................... 119

    4-7-1-1-5. پرهیز از جست و جو در ذات خداوند................................................. 120

    4-7-1-2. اطاعت و عبادت خدا........................................................................... 120

    4-7-1-2-1. انجام فرایض دینی............................................................................. 120

    4-7-1-2-2. دعا و نیایش ..................................................................................... 122

    4-7-1-2-3. شکرگزاری........................................................................................ 123

    4-7-1-4. توبه....................................................................................................... 124

    4-7-1-5. تقرّب به خدا......................................................................................... 125

    4-7-2. ترک تعلّقات.............................................................................................. 125

    4-7-3. همراهی با اهل کمال................................................................................. 126

    4-7-4. عشق........................................................................................................ 127

    4-8 . مهارت های اخلاقی...................................................................................... 128

    4-8-1. اخلاق از دیدگاه مولوی............................................................................... 128

    4-8-1-1. انسان مسئول اعمال خویش..................................................................... 128

    4-8-1-2. توجّه به عیوب خویش و پرهیز از بد گویی نسبت به دیگران...................... 129

    4-8-1-3. مدارا و حلم........................................................................................... 129

    4-8-1-4. خوش خلقی ......................................................................................... 130

    4-8-1-5. حمل بر برائت و پرهیز از بهتان............................................................... 130

    4-8-1-6. خدایی بودن........................................................................................... 130

    4-8-1-7. مهارت داشتن ادب................................................................................. 130

    4-8-1-8 . پرهیز از دروغ...................................................................................... 130

    4-8-1-9. اغتنام فرصت......................................................................................... 130

    فصل پنجم :نتیجه گیری، پیشنهاد، فهرست منابع و مآخذ

    5-1. نتیجه گیری.................................................................................................... 132

    5-2. پیشنهاد.......................................................................................................... 134

    5-3. فهرست منابع و مآخذ..................................................................................... 135

    5-4. چکیده انگلیسی............................................................................................. 141

     

    منبع:

             کتب:

    قرآن، 1386، ترجمه ی الهی قمشه ای، تهران، انتشارات تلاوت با همکاری انتشارات پیام عدالت، چاپ سیزدهم. 

    علی ابن ابی طالب (ع)، 1378،  نهج البلاغه، ترجمه ی محمّد دشتی، قم، انتشارات مفاتیح قران، چاپ اوّل.

    آقازاده، محرّم،1380، راهنمای آموزش مهارت های زندگی برای جوانان و زنان، تهران، نشر نی ،جلد 1، چاپ اوّل.

    ، 1379، مقدّمات مهارت های مطالعه و پژوهش، تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگی منادی تربیت.

    اکبری، محمود،1388، مهارت های زندگی، قم، انتشارات فتیان، چاپ هفتم.

    اصفهانی، محمّد مهدی وهمکاران، 1386، آیین تندرستی، تهران، انتشارات تندیس، چاپ دهم.

    الهامی نیا، علی اصغر، 1378، فضایل اخلاقی، تهران، انتشارات مرکز تحقیقات اسلامی سپاه، چاپ اوّل.

    براندن، ناتانیل، 1388 ، گام های مؤثّر برای خودباوری، ترجمه رضوان محتشم، تهران، انتشارات آبگین رایان، چاپ اول.

    توسی،خواجه نصیرالدّین،1373 ،اخلاق ناصری،تصحیح مجتبی مینوی،علیرضا حیدری،تهران،انشارات خوارزمی.

    10- تی وود، جولیا، 1380 ، ارتباطات میان فردی، ترجمه ی مهرداد فیروز بخت،  تهران،  انتشارات مهتاب.

        11-جعفری، محمّد تقی، 1363 ،  تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال الدین محمّد بلخی،      تهران، انتشارات اسلامی، جلد 3،6،7، 8، 9،10،12،13،15.

      ، 1366، تفسیر و نقد و تحلیل مثتوی جلال الدین محمّد بلخی، تهران، انتشارات اسلامی، جلد 1، 4.

    ، 1362، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی معنوی جلال الدین محمّد بلخی، تهران، انتشارات اسلامی، جلد 5 ،14.

     14-حسینی، سید ابوالقاسم، 1363، اصول بهداشت روانی، مشهد، انتشارات دانشگاه مشهد، چاپ دوم.

    15- خنیفر، حسین و پور حسینی، مژده ، 1390، مهارت های زندگی، تهران، انتشارات هاجر، چاپ یازدهم.

    16- دانشور، میترا و دیگران، 1392،تفکر و سبک زندگی، تهران، انتشارات شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران.

    17 - دژکام، محمّد رضا، 1392 ، مهارت های زندگی، تهران، انتشارات دنیس.

    18 - رابینز، آنتونی ، 1373، به سوی کامیابی، ترجمه ی مهدی مجرد زاده، تهران انتشارات مترجم، چاپ ششم.

            19 - زرّین کوب، عبدالحسین، 1390 ، پلّه پلّه تا ملاقات خدا: درباره ی زندگی، اندیشه و      سلوک  مولانا جلال الدین بلخی، تهران، انتشارات علمی، چاپ سی و یکم.                                                               

            20 - ، 1374 ، سرّنی ( نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوی معنوی)، تهران، انتشارات علمی.

    21- زمانی، کریم،1392، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران، انتشارات اطّلاعات، دفتراوّل و دوم.

    22- سادات، محمّد علی، 1368، اخلاق اسلامی، تهران، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت)، چاپ ششم.

     

    23- سازمان جهانی بهداشت، 1379، بر نامه های آموزش مهارت های زندگی، ترجمه و اقتباس: ربابه نوری ، پروانه محمّد خانی، تهران، معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان.

    24- سبحانی، توفیق، 1369 ،تاریخ ادبیات 2، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ اوّل.

    25- شاملو، سعید، 1382،روان شناسی شخصیت، تهران، انتشارات رشد.

    26- شجری، رضا، 1386،معرفی و نقدو تحلیل شروح مثنوی (شروح فارسی و موجود در ایران)، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ اوّل.

    27- شیمل، آنه ماری، 1389، مولانا: دیروز امروز فردا، ترجمه ی محمّد طرف، تهران، انشارات بصیرت.

    28-  ، 1378،من بادم و تو آتش (درباره زندگی و آثار مولانا)، ترجمه ی فریدون بدره ای، تهران، انتشارات توس.

    29- صفا، ذبیح الله، 1361، تاریخ ادبیات ایران، تلخیص از محمّد ترابی، تهران، انتشارات فردوسی، جلد دوم و خلاصه ی جلد سوّم.

    30- طارمیان، فرهاد، 1379،مهارت های زندگی، تهران، مؤسّسه ی فرهنگی منادی تربیت، چاپ سوّم.

    31- عنصرالمعالی، کیکاووس، 1337، قابوس نامه، تصحیح سعید نفیسی، تهران، انتشارات مروی، چاپ چهارم.

    32- فرّ مهینی فراهانی، محسن و پیداد، فاطمه، 1389،مهارت های زندگی، تهران، شباهنگ، چاپ اول.

    33- فروزانفر، بدیع الزمان، 1388،رساله در تحقیق احوال و زندگانی مولانا جلال الدین محمّد مشهور به مولوی، تهران، انتشارات زوّار.

    34- ، 1387 ، زندگی مولانا جلال الدین محمد بلخی مشهور به مولوی، تهران، کتاب پارسه، چاپ اول.

    35- ، 1361، احادیث مثنوی، تهران، انتشارات امیر کبیر.

    36- ماسن، پاول هنری و همکاران، 1380،رشد و شخصیت کودک، ترجمه ی مهشید یاسایی، تهران، انتشارات کتاب ماد.

    37- محمّد خانی، شهرام، 1383،مهارت های حلّ مسئله و تصمیم گیری مؤثّر، تهران، انتشارات طلوع دانش.

    38- مطهّری، مرتضی، 1373، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران، انتشارات صدرا، چاپ بیست و سوم.

    39- معین، محمّد، 1389 ، فرهنگ فارسی (یک جلدی)، تهران، انتشارات زرّین، چاپ سوّم.

    40- مولوی، جلال الدین محمد، 1363، کلیات شمس ( دیوان کبیر)، تصحیح بدیع الزمان فروزان فر، تهران، انشارات امیر کبیر.

              41- ، 1390، مثنوی معنوی، براساس نسخه رینولد نیکلسون،                                         

             تهران، انتشارات اشارات طلایی، چاپ اول.

    42- منشی، نصرالله، 1390، کلیله و دمنه، بر اساس نسخه ی مجتبی مینوی، به کوشش مجید ملّایی، تهران، انتشارات چوک آشتیان، چاپ سوّم.

             43- موتابی، فرشته، 1383، مهارت های کنترل خشم، تهران، انتشارات طلوع دانش.

    44- مورفی، ژوزف، 1386، قدرت فکر، ترجمه ی هوشیار رزم آرا، تهران، انتشارات سپنج، چاپ سی ام.

    45-نریمانی، محمّد، 1382، روش های مقابله با مشکلات زندگی، اردبیل، انتشارات شیخ صفی الدین اردبیلی، چاپ دوم.

    46- نهج الفصاحه، 1386، گردآورنده و مترجم علی شیروانی، تهران، انتشارات دارالفکر، چاپ چهارم.

    47- وراوینی، سعدالدین، 1366، مرزبان نامه، تصحیح خطیب رهبر، تهران، انتشارات صفی علی شاه.

    48- هارجی، اون ودیگران، 1392، مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ترجمه  مهرداد فیروز بخت و خشایار بیگی، تهران، انتشارات رشد.

              مقالات:

    بورونی، علی، 1386،آموزه های اخلاقی در مثنوی معنوی، نشریه ی پایگاه مجلّات تخصّصی نور، شماره8، تابستان.

    حیدرنیا، محمّدعلی و شریفی، مرجان و مجیدی، هانیه، 1391، بررسی شاخص در جست و جوی شخصیت در حیطه ی سلامت روانی در مثنوی معنوی، فصل نامه ی فقه پزشکی، سال چهارم، شماره ی 11 و 12، بهار و تابستان.

    فتح اللهی، علی و صحرایی، قاسم، 1392، ابعاد اجتماعی مهارت های زندگی از دیدگاه مولوی، نشریه ی علمی پژوهشی پژوهش نامه ی ادبیات تعلیمی، سال پنجم ، شماره 17 .

    فلاحی، کیومرث، 1389 ، مولانا و جلوه های ارتباط غیر کلامی در مثنوی، نشریه ی تخصصی مولانا پژوهی، سال اوّل، شماره ی 4، زمستان.

    فیاضی ،ایران دخت ومرضیه کریمی.(1389) بررسی مهارت های بین فردی در سیره  معصومین (ع)، فصلنامه ی تربیت اسلامی ، سال پنجم، شماره 10 ، بهار و تابستان.

    کریمی تارقلی، فاطمه، 1392، بررسی قدرت عشق و ایمان در مثنوی، فصل نامه ی تخصصی، سبک شناسی نظم ونثر فارسی (بهار ادب )، علمی پژوهشی، سال ششم، شماره ی 2.

    مردانی، فیروز و شریفی اصفهانی، محمود، 1389، بررسی تطبیقی مفهوم عزّت نفس از دیدگاه مولانا و روانشناسان انسان گرا، پژوهش نامه ی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هفتم، شماره22، بهار.

      سایت ها:

    بی باک، حسام، 1389، مهارت های زندگی در کلام مولانا(مشورت)، پایگاه راسخون،www.rasekhoon.net ، 1392، ساعت19.

    غفوری، مجید، 1392، مهارت های زندگی قرآنی، هوش برتر،خرداد،hooshebartar.blagfa.com ، 1392، ساعت 17.

    3-کتابی، احمد، 1391،تجلّی مدارا در اندیشه های مولانا، پایگاه راسخون،www.rasekhoon.net ، 1392، ساعت 10.

    4-مددیان پاک، علی ، 1388، اصول و مبانی مهارت های زندگی ، مجله ی دنیای روانشناسی ، www.porsyar.com ، 1392، ساعت19.

ثبت سفارش
عنوان محصول
قیمت